Ruim één op de vijf chronisch zieken gaf tijdens de laatste lockdowns aan dat de coronapandemie invloed had op het ontvangen van professionele zorg en ondersteuning. Dit blijkt uit een Nivel-peiling in het voorjaar van 2022.
Afzeggen, omzetten of uitstellen
Bij ongeveer een kwart werden afspraken volledig afgezegd. Dit gebeurde vaker bij chronisch zieken met beperkte gezondheidsvaardigheden (38 procent) dan bij chronisch zieken met voldoende gezondheidsvaardigheden (23 procent).
Daarnaast ging het bij de meeste chronisch zieken om fysieke afspraken die omgezet werden naar telefonische afspraken (55 procent) of digitale afspraken (16 procent). Bij 33 procent werden afspraken uitgesteld.
Gevolgen van uitgestelde zorg
Ook na de pandemie ervaren chronisch zieken met beperkte gezondheidsvaardigheden de meeste gevolgen van uitgestelde zorg.
Mensen met voldoende gezondheidsvaardigheden gaven net na de laatste lockdown aan vaker de zorg konden krijgen die zij nodig hadden. Dat was in 78 procent van de gevallen, vergeleken met 67 procent onder mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden.
Mensen met voldoende gezondheidsvaardigheden gaven daarnaast minder vaak aan gevolgen te ondervinden van zorg die was veranderd, verplaatst of stopgezet, dan mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden.
Van het aantal patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden bij wie de pandemie gevolgen had voor het ontvangen van zorg (41 procent) wachtte in het voorjaar van 2022 nog 16 procent op zorg. Dat aandeel was ruim twee keer zo klein bij chronisch zieken met voldoende gezondheidsvaardigheden. Daar ging het om zes procent.
Vast contactpersoon
Chronisch zieken met beperkte gezondheidsvaardigheden zouden tijdens crisissituaties als de coronapandemie geholpen zijn met één vast contactpersoon. Het liefst is dit een zorgverlener die helpt om informatie te vertalen naar de individuele situatie en meedenkt over de manier waarop zij kunnen omgaan met hun ziekte en behandeling. Dit helpt de zelfzorg en het welzijn van patiënten tijdens toekomstige crisissituaties te verbeteren.
“Het is ook belangrijk om patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden meer te gaan betrekken bij de ontwikkeling van digitale innovaties in de zorg, zodat ze aansluiten bij hun wensen in de behoeften. Zeker in de toekomst zullen deze namelijk meer gebruikt gaan worden”, zegt onderzoeker Femke van Schelven.
Over het onderzoek
Mensen met een chronische ziekte uit het Nationaal Panel Chronisch zieken en Gehandicapten (NPCG) hebben een vragenlijst ingevuld over zorg tijdens de coronapandemie. De vragenlijst werd afgenomen in de periode april tot en met mei 2022, net na de laatste lockdown. Er deden 1286 mensen mee, waarvan 237 beperkte gezondheidsvaardigheden hadden. Het onderzoek is onderdeel van de Monitor Zorg en Participatie van het Nivel, gefinancierd door het ministerie van VWS en het ministerie van SZW.
