De Nederlandse orde van advocaten (NOvA) heeft een externe commissie de opdracht gegeven om onafhankelijk een rapport op te stellen over het rechtsstatelijke gehalte van het regeerprogramma van het kabinet Schoof. Negen voorstellen zijn in strijd met de beginselen van de rechtsstaat. Het activeren van het noodrecht, is zelfs ‘voorzienbaar misbruik van bevoegdheid’. Het taakstrafverbod is niet in strijd, maar vormt wel een risico voor de rechtsstaat.
Maatwerk
De commissie denkt dat een eventuele taakstrafverbod-wet de rechter zou beperken in de mogelijkheden tot maatwerk in verband met bijzondere omstandigheden. Het ontbreken van die ruimte kan volgens de commissie strijd opleveren met het evenredigheidsbeginsel. Dat betekent dat een besluit dat de overheid neemt niet onevenredig mag zijn en in verhouding moet staan tot het doel.
Doorgeschoten wetgeving
De maatregel staat volgens de commissie ook haaks op het besef bij het kabinet dat wetgeving en rechtspraak in Nederland zijn doorgeschoten, met schending van de rechtsstaat tot gevolg.
In 2021 wees de Raad voor de Rechtspraak er al op dat een dergelijke wet de rechter zou beperken in de mogelijkheden tot maatwerk. Het werd daarom tegengehouden door de Eerste Kamer.
De onafhankelijke commissie stond onder het voorzitterschap van Elaine Mak, hoogleraar Encyclopedie van de rechtswetenschappen en Rechtstheorie van de Universiteit Utrecht.
