Een en ander komt naar voren uit een raming die Andersson Elffers Felix (AEF) heeft gemaakt in opdracht van het ministerie van VWS en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Het grootste deel van de extra kosten is te herleiden tot uitgaven aan bron- en contactonderzoek. In totaal denken de GGD’en hier zo’n 275 miljoen euro aan kwijt te zijn. Het leeuwendeel van deze kosten bestaat uit inzet van eigen personeel – van wie bijvoorbeeld overuren en niet opgenomen vakantiedagen worden uitbetaald – en ingehuurde medewerkers in callcenters.
Bemonstering
Aan bemonstering verwachten de GGD’en in totaal circa 96 miljoen euro kwijt te zijn. Ook hier bestaat de hoofdmoot van de kosten uit inzet van eigen personeel en ingehuurde medewerkers in callcenters. Deze kostenramingen gaan ervan uit dat het aantal testen in de komende maanden stijgt naar 30.000 en vervolgens 70.000 per dag, oftewel: gemiddeld 1.200 tot 2.800 per regio.
Inkomstenderving
De overige meerkosten hebben betrekking op regulier werk dat tijdens de piek van de coronacrisis in maart en april is blijven liggen. Een deel daarvan moet later dit jaar worden ingehaald, waarbij extra kosten ontstaan door onder andere extra inhuur en het uitbetalen van overuren. Daarmee is een bedrag van ruim 51 miljoen euro gemoeid, schat AEF. Daarnaast is er sprake van inkomstenderving doordat een aantal reguliere taken tijdelijk is komen stil te liggen. Daar staat tegenover dat de GGD’en voor deze taken minder uitgaven hebben gedaan. Wanneer de inkomstenderving en het lagere kostenniveau tegen elkaar worden weggestreept blijft een batig saldo van bijna 43 miljoen euro over.
Oplopende kosten
AEF heeft in de raming de laboratoriumkosten vooralsnog buiten beschouwing gelaten. GGD’en laten monsters in de meeste gevallen testen bij een gecontracteerd laboratorium. GGD’en moeten deze kosten voorschieten, maar kunnen hiervoor een vergoeding krijgen van het RIVM. Het RIVM rekende tot eind mei met een bedrag van 95 euro per test. Vanaf 1 juni geldt een tarief van 65 euro per test. Dit standaardtarief is niet voor alle GGD’en kostendekkend. Voor sommige GGD’en lopen de laboratoriumkosten tot 117 euro per test op. “Voor die GGD’en waarvoor de vergoeding niet de volledige kosten dekt, kunnen de kosten hard oplopen”, stelt AEF. “Bij grote volumes kunnen de kosten hiervoor oplopen tot honderdduizenden euro’s per dag per regio.”
Vergoeding
In een brief aan koepelorganisatie GGD GHOR Nederland schrijft minister De Jonge dat deze meerkosten mogelijk in aanmerking komen voor vergoeding. “De meerkosten kunnen echter niet blijvend van aard zijn”, aldus De Jonge. “De GGD’en dienen in elk geval een afspraak te hebben gemaakt met de labs over een datum (niet te ver na 1 juni) vanaf wanneer het tarief van 65 euro wordt gehanteerd.”
Onzeker
Voor wat betreft de totale onkosten houdt AEF een slag om de arm. Niet alleen is het verdere verloop van de coronacrisis nog onzeker, ook de effecten zijn voor de GGD’en moeilijk in te schatten. Er zijn vrij grote verschillen tussen hun ramingen, ook gecorrigeerd voor omvang van de GGD. Bovendien registreren niet alle GGD’en de kostenposten op eenzelfde manier. Een eenduidige manier van registreren is dan ook van belang voor een preciezere raming.
Wrijving
Minister De Jonge geeft zich daarnaast rekenschap van een ander aspect van de opschaling van de GGD-activiteiten. “Een van de lessen die uit de afgelopen maanden is geleerd, is dat bij een langdurige opschaling van de crisisorganisatie, zoals bij deze COVID-19 pandemie het geval is, wrijving kan ontstaan tussen de opdrachtverlening vanuit het Rijk en de sturing van gemeenten op de uitvoering van reguliere preventietaken”, stelt De Jonge. “Het is belangrijk dat bewindslieden en gemeentebestuurders regelmatig bespreken hoe ze zich tot elkaar verhouden waar het gaat om de inzet van de GGD. Daarom is afgesproken dat er dit najaar twee bestuurlijke overleggen publieke gezondheid tussen de bewindslieden van VWS en gemeentebestuurders/GGD-bestuurders gaan plaatsvinden waarbij de governance van Rijk en gemeenten op elkaar wordt afgestemd.”
