Na bezuinigingen van het kabinet in 2012 en 2013 besloot een deel van de psychiaters en psychologen andere klanten langer te behandelen, berekende het Centraal Planbureau.
“Mogelijk was hier sprake van overbehandeling”, stelt het CPB na onderzoek. Per behandeltraject nam de gemiddelde behandelduur in 2012 toe met 8 procent en in 2013 met 9 procent. De extra behandeling had vrijwel altijd geen effect, concluderen de onderzoekers: “De resultaten van de behandeling van patiënten gingen er gemiddeld niet op vooruit.”
Wegvallen patiënten
In 2012 en 2013 werden de verzekeringen voor de ggz beperkt. Aanpassingsstoornissen en problemen in de relationele sfeer werden niet meer vergoed vanuit het basispakket. Dat waren 17 procent van alle behandeltrajecten in de ggz. Het CPB bekeek in hoeverre psychologen, therapeuten en psychiaters daarna omgingen met het wegvallen van die patiënten. Het onderzoek is gebaseerd op cijfers van de NZa.
Productie-afspraken
Gebudgetteerde aanbieders zijn grote zorginstellingen die ieder jaar met een zorgverzekeraar een budget afspreken. Ze hebben een prikkel om de ‘productie-afspraken’ met zorgverzekeraars na te komen, omdat ze anders later misschien gekort worden. Gebudgetteerde zorgaanbieders nemen ongeveer 90 procent van de behandelingen voor hun rekening.
Zelfstandig
Zelfstandige psychiaters en psychologen worden betaald per behandeltraject. Zij behandelden na alle veranderingen nauwelijks langer dan voor de wijzigingen. Dit kwam vermoedelijk en onder meer doordat bij deze groep eerder geen sprake was van kortere behandelingen als gevolg van krappe budgetten. Die kortere behandelingen kwamen bij de gebudgetteerde zorgaanbieders wel voor.
Onzekerheid
Het CPB denkt dat – behalve het verlies aan inkomen – onzekerheid over behandelingen bij zorgverleners een reden kan zijn voor de langere behandelduur na de bezuinigingen. Ook was er voor de beleidswijziging minder capaciteit: “waardoor artsen impliciet of expliciet de perceptie hadden dat ze patiënten minder lang konden behandelen.”
Inefficiënties
Het CPB concludeert dat een te ruim budget tot inefficiëntiës kan leiden, “omdat zorgaanbieders de neiging hebben om beschikbare capaciteit op te vullen. Zeker in de geestelijke gezondheidszorg, waar de kwaliteit en effectiviteit van behandelingen moeilijk te meten is, is dit risico groot.”
De effecten voor de langere termijn zijn niet onderzocht. Wel is het aanbod van deze zorg inmiddels afgenomen: de werkgelegenheid in de ggz daalde al in 2014 met ongeveer drie procent. VGZ ontwikkelde samen met ziekenhuis Bernhoven een programma tegen overbehandeling in ziekenhuizen, dat ook geschikt kan zijn in de ggz.
