Gemeenten korten 25 tot 50 procent op het budget voor dagbesteding voor dementerenden. In de ggz dreigt dagbesteding -als ook de inloopfunctie- zelfs helemaal te verdwijnen.
Dit blijkt uit separate inventarisaties van Alzheimer Nederland en GGZ Nederland. Uit de Wmo-monitor van GGZ Nederland komt naar voren dat dagbesteding in 2016 helemaal verdwijnt. Een zinvolle dagbesteding is volgens GGZ Nederland cruciaal om de beoogde bedden-afbouw te realiseren. Zorgaanbieders wijzen in dit verband op het risico van verwaarlozing, terugval, toename crisisopname en toename veiligheidsrisico’s.
Administratieve lasten
Ggz-aanbieders geven verder aan dat ze te maken hebben met heel veel verschillende eisen van gemeenten op het gebied van kwaliteit, registratie, declaratie en verantwoording. Die veelheid komt de zorg niet ten goede, maar leidt tot extra administratieve lasten en financiële risico’s. Zo maakt de structuur van veel gesloten contracten onduidelijk hoeveel zorg en ondersteuning daadwerkelijk geleverd gaat worden. Ook is er sprake van forse tariefs- en volumekortingen vanwege onduidelijkheid over budgetten en cijfers. Die onduidelijkheid bestaat er met name over de budgetten voor beschermd wonen.
Alzheimer Nederland, dat bijna zeventig aanbieders van dagactiviteiten, 25 gemeenten en bijna negenhonderd mantelzorgers bekeek, komt tot vergelijkbare conclusies. De belangrijkste veranderingen bestaan uit bezuinigingen op vervoer en personeel. De hoogte van de bezuinigingen verschilt per gemeente en varieert van 25 procent tot soms zelfs 50 procent. Als gevolg hiervan worden professionals vervangen door vrijwilligers. Dit kan alleen na training en kennis van dementie is nodig, zo benadrukt Alzheimer Nederland.
Vrijwilligers zijn niet altijd deskundig genoeg om met de zware doelgroep om te gaan. Zij worden normaliter ingezet voor koffie en hulp bij de maaltijd, maar volgens een medewerker van een instelling werken ze nu meer mee met activiteiten waar ze soms niet voor toegerust zijn, zoals bewoners naar het toilet brengen. Volgens mantelzorgers leidt de inzet van meer vrijwilligers tot minder aandacht voor hun naaste en het wegvallen van vertrouwde gezichten.
Belasting mantelzorger
Ook van mantelzorgers wordt meer verwacht sinds het begin van de transitie in januari. De meest genoemde verandering is een hogere eigen bijdrage voor dagbesteding. Het is duurder geworden waardoor hun naaste met dementie minder vaak naar de dagbesteding gaat – met meer belasting voor de mantelzorger tot gevolg. Ook het vervoer van en naar de dagbesteding is in veel gevallen veranderd, en niet naar tevredenheid van de mantelzorgers. De inzet van een taxi leidt tot hogere kosten, zelf rijden kost tijd en het rijden door vrijwilligers is nog niet goed geregeld.
In een handvol gemeenten is volgens Alzheimer Nederland een positieve ontwikkeling gestart: er zijn plannen voor nieuwe laagdrempelige opvang, dichtbij mensen thuis, waarbij mantelzorgers worden betrokken. Ook wordt meer samengewerkt met wijkteams en casemanagers. Veel gemeenten kiezen er in het overgangsjaar dezelfde aanbieders te contracteren, al is het dan wel vaak met een tariefkorting. Een minderheid van de gemeente zegt dat 2015 een overgangsjaar is waarin alles bij het oude blijft. Het sluiten van locaties, het openen van nieuwe locaties of fusies komen nog maar weinig voor volgens de aanbieders van dagactiviteiten.
Veranderingen
Alzheimer Nederland stelt vast dat gemeenten al in de eerste maand van 2015 voortvarend bezuinigen en maakt zich zorgen over de bezuinigingen in de rest van 2015. De organisatie houdt de organisatie de veranderingen in de zorg scherp in de gaten door onder meer mantelzorgers in het Alzheimerpanel vier keer per jaar een vragenlijst voor te leggen over veranderingen in de zorg.
