ENCOUNTER door Jan van Wijmen. Foto: Ben Nienhuis
Het borduurproject maakt deel uit van ENCOUNTER, een programma over bijzondere ontmoetingen tussen mensen van wie het lichaam is veranderd. “Het gaat mij om de verhalen achter de persoon, het verbeelden en bespreekbaar maken van intimiteit en kwetsbaarheid”, aldus Joost. “Ik laat bijvoorbeeld bewoners van woonzorgcentra over hun lichaam vertellen, tekenen of fotograferen. Dat is een intiem en delicaat proces. Wat gebeurt er als je lichaam verandert? Dat wil ik laten zien.”
Tineke Abma, directeur van Leyden Academy on Vitality and Ageing en hoogleraar in Amsterdam, is enthousiast over het project, dat aansluit bij haar wetenschappelijke onderzoek. “In dat onderzoek is het perspectief van de oudere het vertrekpunt, en ik wil oog houden voor de verschillen tussen mensen. Kunst speelt daarbij een belangrijke rol.”
Schotwond
ENCOUNTER laat volgens Abma zien hoezeer mensen kunnen verschillen van het idee dat je over ze hebt. “Joost was een keer in een winkelstraat in Eindhoven om voorbijgangers te vragen naar hun littekens. Een man van middelbare leeftijd wilde het zijne wel laten zien. Het bleek een schotwond te zijn. Dat verwacht je toch niet. Ook dat heeft Joost laten naborduren. Prachtig vind ik dat.”
Presentie
Van Wijmen: “Anders dan medici hoef ik de mensen met wie ik werk niet beter te maken. Dat geeft ruimte, vooral voor de deelnemer zelf. Ik sta naast de deelnemer en toon alleen een verhaal als de ander dat ook kwijt wil.”
Abma: “In de zorg noemen we dat presentie. Zorg is gericht op doen, op handelen. Maar we vergeten weleens dat er moeilijke onderliggende vraagstukken zijn, dat niet alles is op te lossen. We zijn gericht op het verbale, op woorden. Maar veel gevoelens zijn niet uit te drukken in taal. Dat vangt Joost in beeld. Dat is wat kunst kan doen.”
Impact
Van Wijmen: “Als designer benader je iemand anders dan als zorgverlener. Je bent niet alleen je ziekte of je aandoening, je bent veel meer. Je hebt een persoonlijk leven, een geschiedenis, een netwerk, een familie. Dat is allemaal minstens zo belangrijk als het medische verhaal. Dat is maar een stukje van de werkelijkheid.”
Abma: “Kunst heeft impact op het mentale en fysieke welzijn van mensen, dat blijkt telkens weer. Een betere stemming, betere cognitie, een beter geheugen. Kunst kan mensen laten ervaren dat ze meer kunnen dan ze voor mogelijk hielden. je beperkingen zijn dan even op de achtergrond. Daarmee los je natuurlijk niet in één klap alle grote problemen in de zorg op, maar het helpt wel om iets van waarde en betekenis te zetten tegenover de ingewikkelde werkelijkheid.”
De Dutch Design Week (DDW) 2020 is een virtueel festival, dat plaatsvindt van 17 t/m 25 oktober 2020. De Embassy of Health presenteert tijdens de Dutch Design Week een online expositie en uitgebreid online programma over de toekomst van de zorg.
Lees ook: Ontwerpers helpen zorgorganisaties uit hun ‘bubbel’ te stappen
