Diagnostiek op afstand biedt zowel arts als patiënt voordelen, maar tegelijkertijd kleven er risico’s aan. Punten van zorg bij telediagnostiek zijn de kwaliteit van de diagnose en de privacy van de patiënt. Dit constateert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
Om deze risico’s te ondervangen moet er wat het RIVM betreft meer aandacht voor een robuuste ICT-infrastructuur komen alsook goede scholing van professionals.
Telediagnostiek is in opmars. Dankzij voortschrijdende techniek kan steeds meer dure tweedelijns diagnostiek in de eerste lijn of zelfs bij de patiënt thuis gedaan worden. Behalve goedkoper sluit dit ook aan bij het streven om zorg dicht bij de patiënt te leveren. Reden voor het RIVM om de huidige toepassing van telediagnostiek in Nederland in kaart te brengen. De twee meest voorkomende vormen van telediagnostiek zijn de diagnostiek met onderlinge gegevensuitwisseling en teleconsultatie tussen zorgprofessionals, en het zelf verzamelen van gegevens door de patiënt met een diagnose door een zorgprofessional op basis van deze gegevens.
Tijdbesparing
Uit literatuuronderzoek haalt het RIVM de volgende voordelen: tijdbesparing voor zowel arts als patiënt, verbeterde toegankelijkheid van specialistische zorg voor de patiënt, verbeterde patiëntervaring, kostenbesparing, kennisopbouw bij zorgprofessionals, beter ziektemanagement en verbetering van de documentatiemogelijkheden. De risico’s hebben betrekking op de kwaliteit van de diagnose, de privacy van de patiënt, het draagvlak voor het gebruik van telediagnostiek binnen de zorginstelling, de continuïteit van de dienstverlening, de monitoring van de zorg en de therapietrouw van de patiënt.
Bovendien kunnen wet- en regelgeving onvoldoende aansluiten op de eigenschappen van telediagnostiek, waardoor het lastig kan zijn overheidstoezicht uit te oefenen. Beheersing van deze risico’s vraagt om een goede ICT-infrastructuur, kwalitatief goede apparatuur, gevalideerde software, juiste competenties van zorgprofessionals (scholing) en patiënten (instructie), afspraken en vertrouwen tussen zorgprofessionals en patiënten en kwaliteitsborging door professionele standaarden.
Teledermatologie
Vele medische deelgebieden lenen zich volgens het RIVM voor telediagnostiek. Uit de verkenning blijkt dat deze manier van diagnosticeren momenteel het meest wordt toegepast in de dermatologie, radiologie, cardiologie en oogheelkunde. In het onderzoek licht het RIVM teledermatologie en teleradiologie uit als casussen om inzicht te krijgen op het functioneren van diagnostiek op afstand in de praktijk.
Teledermatologie speelt zich vooral af in de eerstelijnszorg met consultatie van de tweedelijnszorg. Als organisatorische belemmering noemen betrokkenen vooral het vergoedingensysteem. De vergoeding voor teledermatologie is lager, maar het kost een dermatoloog vaak evenveel tijd, of soms zelfs meer. Evenwel vinden huisartsen en huidtherapeuten de voordelen voor de patiënt voor het toepassen van teledermatologie doorslaggevend. Het voorkomt bezoek aan een specialist in het ziekenhuis en patiënten krijgen de diagnose via telediagnostiek vaak binnen een werkdag al binnen.
Teleradiologie
Teleradiologie wordt in Nederland vooral gebruikt binnen de tweedelijnszorg. De voordelen ervan liggen in Nederland vooral bij de organisatie van de radiologische zorg en zijn meer indirect voor de patiënt. De radiologen zelf kunnen desgewenst de diagnostiek in alle rust uitvoeren of een gespecialiseerde collega consulteren. Teleradiologie zal ook de kwaliteit van de radiologische zorg kunnen verhogen, verwacht het RIVM.
Een belemmering is de concurrentie tussen teleradiologiebedrijven en afdelingen radiologie in ziekenhuizen, waardoor de tarieven naar beneden gaan, wat gevolgen heeft voor de kwaliteit. Verder blijken er in de praktijk enkele nadelen te kleven aan diagnostiek op afstand, zoals het minder accuraat kunnen beoordelen van beeldmateriaal van mammografieën indien dit op afstand zonder diagnostische monitor wordt gedaan.
