Je zal het maar zijn, die leider in de zorg die al die technologie op zich af ziet komen en daar ‘iets’ mee moet. Je wil best innoveren en meegaan met de tijd, maar er zijn genoeg hindernissen. Is je organisatie bijvoorbeeld wel digivaardig genoeg om dat ‘iets’ concreet te kunnen maken? Hoe ga je dat realiseren? Ben jij dapper genoeg om de beren op je weg te verslaan? In de serie Digitaal Leiderschap komen de voortrekkers in het digitale landschap aan het woord.
Jopie Nooren is voorzitter van de raad van bestuur van Bartiméus, de expertise-organisatie die mensen met een visuele beperking ondersteunt.
“Wij zijn als organisatie breder georiënteerd dan een traditionele zorgorganisatie”, zegt Nooren. “Mensen wonen bij ons, we behandelen en begeleiden mensen extramuraal (thuis, op school, op het werk en onderweg), maar we zijn vooral een expertisecentrum. Momenteel begeleiden we zo’n 12 duizend mensen die problemen hebben met het zien, maar er zijn zo’n 350 duizend mensen die blind of slechtziend zijn in Nederland. Ook voor hen willen wij ons inzetten. Daarbij gaat ons doel ook verder dan diagnostiek en mensen behandelen, wij willen dat alle mensen het leven kunnen leiden dat bij hen past: het gaat immers niet om hoeveel % je ziet, het gaat om hoeveel % je leeft.”
Kraamkamer
In de ontwikkeling van consumentenproducten ziet Nooren veel voorbij komen dat, soms in een andere toepassing, van pas kan komen voor mensen die blind of slechtziend zijn, zoals voice response systemen om boodschappen te bestellen bij de supermarkt. Daar haakt Bartiméus graag op aan. “Het liefst zijn we erbij als nieuwe producten ontwikkeld worden zodat meteen rekening wordt gehouden met mensen die niet goed zien. Een voordeel van het gebruik van bestaande technologie, is dat die voor iedereen beschikbaar is, vaak goedkoper is en dat de ontwikkelingen door de marktpartijen gedaan wordt. Mensen met een beperking doen zo gelijkwaardig mee”, zegt Nooren.
“Wij maken ook geld vrij voor onze medewerkers die alle technologische ontwikkelingen bijhouden en om nieuwe innovaties samen met mensen met een visuele beperking uit te proberen en geschikt te maken”, vevolgt ze. “Leidend voor hen zijn concrete vragen van mensen die blind of slechtziend zij. Bijvoorbeeld, hoe zorg je dat iemand die niet kan praten en niets kan zien weet dat er aandacht voor hem is als de begeleider niet naast hem zit? Zij vinden oplossingen, zoals in dit geval een wearable die door een tikje op het scherm bij de ander strakker gaat zitten. De cliënt weet zo dat de begeleider er nog is en aan hem denkt. Ze vinden de oplossingen op internet en technologiebeurzen, zoals de jaarlijkse CES (International Consumer Electronics Show) in Las Vegas. We proberen veel zaken uit. We zien onze organisatie als het ware als een kraamkamer waar nieuwe technologieën tot wasdom kunnen komen en een toepassing in onze eigen zorg en ondersteuning toegepast worden. Daarna delen we ze graag met anderen.”
Toegankelijkheid
Een ambitie van Bartiméus is dat de bouwers van zulke nieuwe technologie ook bij de ontwikkeling al rekening houden met mensen die blind of slechtziend zijn. “Onlangs is een medewerker van ons gepromoveerd op een onderzoek naar de toegankelijkheid van websites van gemeenten. Hij heeft ook onderzoek naar toegankelijkheid bij zorginstellingen gedaan”, licht de bestuursvoorzitter toe. “Daaruit bleek dat het daarmee slecht gesteld is. We verwachten van mensen die blind of slechtziend zijn dat ze participeren in de samenleving, dan is digitale toegankelijkheid van een essentiële voorwaarde. De eisen voor webtoegankelijkheid zijn vastgelegd in internationale Webrichtlijnen, waar nu niet aan wordt voldaan. Bovenal is het, juist voor zorginstellingen en overheden een kwestie van klantvriendelijkheid.”
Om het meedoen in de samenleving te stimuleren, investeert Bartiméus in digitale geleidelijnen, zodat mensen de weg kunnen vinden in bijvoorbeeld ziekenhuizen en op stations, en in toegankelijk stemmen. “Voor dat laatste is meer voor nodig dan een loep. Met de Oogvereniging en de collega’s uit de sector gaan we ervoor zorgen dat in 10 gemeenten dit jaar mensen die blind of slechtziend zijn volledig zelfstandig kunnen stemmen.”
Samen optrekken
Voor zorgorganisaties is de ontwikkeling en toepasbaar maken van technologische oplossingen een tijdrovende en kostbare opgave. Nooren pleit er dan ook voor op vooral samen op te trekken. “Leer van elkaar, sluit bij elkaars projecten aan, ga niet ieder zelf het wiel uitvinden en beconcurreer elkaar niet”, adviseert ze alle collega’s in de zorgsector. “Er is nog zoveel te doen laten we de mensen en middelen die we hebben daar samen zo slim mogelijk voor inzetten.”
De uitwisseling van innovaties kan volgens Nooren ook helpen om steeds beter integrale ketenzorg te bieden. Een voorwaarde daarvoor is wel de veilige uitwisseling van informatie die privacygevoelig is. “Wat dat betreft is het toch jammer dat we geen landelijk elektronisch patiëntdossier van de grond hebben kunnen krijgen”, zegt de Bartiméus-bestuurder.
Tot slot benadrukt Nooren het belang van het betrekken van de eindgebruiker bij de ontwikkeling van nieuwe technologieën. “Dan gaat het om zowel de mensen met een beperking of gezondheidsprobleem, hun ouders en verwanten enerzijds, en medewerkers in de zorg anderzijds”, aldus de bestuursvoorzitter van Bartiméus. “Onze ervaring is dat dit de voorwaarde is om te zorgen dat iets wat bedacht is ook daadwerkelijk elke dag in de zorg wordt gebruikt.”
—
Vanuit de landelijke coalitie Digivaardig in de Zorg, ondersteund door het ministerie van VWS en ECP| platform voor de informatie samenleving, gaat de werkgroep “leiderschap” dappere digitale leiders opzoeken en samenbrengen om hun successen, maar zeker ook hun leermomenten, te delen met anderen in dezelfde situatie.
Naast inspiratie via interviews op Skipr en podcasts is de werkgroep van plan masterclasses en/of meetups te organiseren, een leercirkel op te zetten en een lijst hefbomen te publiceren die helpen digitale innovatie te realiseren.
