Maar zowel voor- als tegenstanders van de wet hebben grote moeite met vooral de noodbevoegdheid die de minister in de aangepaste Wet publieke gezondheid (Wpg) krijgt, zoals de pandemiewet officieel heet.
Bevoegdheid ‘cruciaal’
Als bij een pandemie de volksgezondheid ernstig en acuut gevaar loopt, wil Kuipers direct maatregelen kunnen nemen. Bij de wetsbehandeling in de Tweede Kamer zei hij dat die bevoegdheid ‘cruciaal’ is voor de ‘effectieve bestrijding’ van toekomstige pandemieën. Die bevoegdheid lag in de Tweede Kamer moeilijk, maar ook in de Eerste Kamer, zo bleek maandag in het eerste deel van het debat over de wet.
Wettelijke grondslag
De wet moet zorgen voor een wettelijke grondslag om bij een pandemie maatregelen te kunnen nemen. Die was er niet toen corona uitbrak, waardoor het kabinet het lang met tijdelijke wetgeving moest doen. Die tijdelijke coronawet maakte het bijvoorbeeld mogelijk om de mondkapjesplicht en de avondklok in te voeren, en om tot sluiting van scholen en horeca over te gaan.
Bij de vijfde verlenging van die tijdelijke wet was het welletjes voor de Eerste Kamer. De senaat stemde een jaar geleden tegen de ‘zoveelste’ verlenging. Sindsdien heeft het kabinet geen juridische grondslag meer om maatregelen af te dwingen.
Debat
De aanpassing van de Wpg moet dat juridische gat dichten. Bij een (dreigende) pandemie krijgt het kabinet een gereedschapskist met maatregelen die het kan nemen, maar daar is altijd vooraf instemming van de Tweede Kamer voor nodig. De Tweede Kamer heeft daarnaast een blokkeringsmogelijkheid afgedwongen voor maatregelen die via de noodbevoegdheid worden ingesteld. De minister moet die vooraf melden. Zonder tegengeluid van de Kamer worden die 24 uur later van kracht.
Coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie zullen ondanks de grote zorgen over de noodbevoegdheid instemmen met het wetsvoorstel. Ook GroenLinks, PvdA en SP lijken dat te gaan doen. Als zij dat inderdaad gaan doen, is er een meerderheid. Het debat wordt dinsdag voortgezet. Minister Kuipers komt dan als eerste aan het woord.
Een aantal partijen, waaronder de PVV, wilde het debat uitstellen. De partijen wilden het verzoek van de BoerBurgerBeweging (BBB) inwilligen om het debat pas te voeren als de nieuwe Eerste Kamer is geïnstalleerd. BBB zit nog niet in de senaat, maar wordt naar alle waarschijnlijkheid vanuit het niets de grootste fractie. Een meerderheid verwierp dit voorstel. (ANP)
