© Ivan Bajic / Getty Images / iStock
In het IZA, maar ook in het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA), is afgesproken dat er meer op preventie en ondersteuning moet worden ingezet. Dat moet de zorg betaalbaar en toegankelijk houden. De gemeenten kunnen een belangrijke rol spelen in preventieprogramma’s en bij het versterken van zelfredzaamheid van mensen.
Regioplannen
Volgens de VNG hebben de gemeenten zich het hele jaar ingezet voor de uitvoering van het IZA, door bijvoorbeeld mee te werken aan regiobeelden en regioplannen. De financiële middelen die ze daarvoor zouden krijgen, komen echter niet op tijd door.
SPUK
Voor de activiteiten van de gemeenten heeft VWS financiële middelen beschikbaar gesteld, via een Speciale Uitkering (SPUK). De SPUK IZA kwam echter pas in september beschikbaar en kan niet worden meegenomen naar 2024. “Hierdoor dreigen plannen voor bijvoorbeeld valpreventie en de aanpak van overgewicht bij kinderen spaak te lopen”, stellen de gemeenten.
Jaargrens
De gemeenten hebben VWS gevraagd om het mogelijk te maken de gelden mee te nemen naar volgend jaar, maar staatssecretaris Maarten van Ooijen heeft in een brief laten weten daar niets voor te voelen. “Met de SPUK IZA is ruimte geboden aan gemeenten ten opzichte van de bestuurlijke afspraken in het IZA en het GALA”, schrijft Van Ooijen. “Er is de mogelijkheid geboden om in 2023 activiteiten voor te financieren en is de aanvraagprocedure voor 2023 geschrapt. Daarnaast is het mij niet helder geworden in hoeverre de IZA-doelstellingen niet worden gehaald als niet wordt geschoven met de jaargrens waardoor ik geen goedkeuring kan geven aan uw verzoek.”
Effectmeting
Volgens de staatssecretaris is het helemaal niet duidelijk of de doelen van het IZA wel of niet worden gehaald. “Aangezien het niet objectiveerbaar is of doelen wel of niet gehaald worden, is het mijn voorstel om in gesprek te gaan over de opzet van een effectmeting. Zodat we gedurende de looptijd van het IZA de bijdrage van gemeenten aan de IZA-doelstellingen kunnen volgen. Mocht hieruit blijken dat de doelstellingen inderdaad in gevaar komen vanwege de problematiek met de jaargrens dan kan op basis van de effectmeting het gesprek worden gevoerd”, aldus de staatssecretaris.
Deadline
Van Ooijen komt de gemeenten nog wel tegemoet als het gaat om het aanvragen van IZA-geld voor de periode 2024-2026. De deadline hiervoor zou ook een knelpunt zijn. “Ik ben bereid om u hierin tegemoet te komen en verken momenteel de mogelijkheden om de deadline te verschuiven naar een geschikt moment in 2024. Dit doe ik graag in overleg met uw achterban om te zorgen dat de procedure soepel kan verlopen. Ik snap het als u en uw leden teleurgesteld zijn over de uitkomst en ben daarom, desgewenst, bereid in gesprek te treden over dit besluit.”
Rijk dupeert inwoners
De gemeenten kunnen zich niet vinden in de reactie van het ministerie. “Het is voor ons onbegrijpelijk dat er zo star met de regels wordt omgegaan”, aldus Cathelijne Dortmans, voorzitter van de commissie Zorg Jeugd en Onderwijs, namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). “Het rijk en de andere IZA partijen verwachten veel van gemeenten. Deze inzet is cruciaal om de zorg en ondersteuning voor inwoners die dat nodig hebben toegankelijk te houden. We vinden het onbegrijpelijk dat het rijk niet voor de juiste randvoorwaarden zorgt en inwoners daarmee dupeert.”
