Dit besluit komt op een cruciaal moment, omdat minister Fleur Agema van VWS in januari een akkoord hoopt te bereiken over verlenging van het IZA met vier jaar. Bovendien is het de bedoeling van dat nieuwe IZA om het uit te breiden met het sociaal domein.
Gemeenten zouden een centrale rol moeten gaan spelen in dat zogenoemde Integraal Zorg- en Welzijnsakkoord (IZWA). Hierin zou de onderlinge samenwerking worden vastgelegd tussen de wijk- en ouderenzorg, het sociaal domein en de eerstelijnszorg.
Korting op budget GALA
In de aangenomen resolutie staat ook dat een compensatie voor de eigen bijdrage voor het abonnementstarief slechts deels is gerealiseerd. Daarbij komt dat de korting op het budget van GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord) voortzetting van een goede aanpak van preventie onmogelijk maakt, aldus de gemeenten. “Doorgaan onder de huidige condities is niet realistisch”, stelt VNG.
Het steekt VNG dat ze in het vernieuwde IZA meer verantwoordelijkheden krijgen, maar niet meer zeggenschap. Zorgverzekeraars blijven bepalen wie er transformatiegeld ontvangt en hoeveel. “We gaan dus niet in gesprek over een nieuw IZA-akkoord, totdat we afspraken hebben kunnen maken over een gezamenlijke, gelijkwaardige start”, aldus de resolutie.
Hiermee “vervalt het collectieve commitment” voor IZA en GALA, aldus VNG. De vereniging stopt met overleg aan de diverse tafels en maken geen landelijke afspraken meer over onder meer de eerstelijnszorg en mentale gezondheidsnetwerken. De gemeenten zullen alleen nog de taken uitvoeren die wettelijk verplicht zijn. Het IZA-geld dat de gemeenten ontvangen (150 miljoen euro) vervalt daarmee.
Houdbaarheid sociaal domein
VNG is alleen bereid weer aan te schuiven bij de totstandkoming van IZWA als ze dat vanuit een gelijkwaardige positie kan doen, als mede-overheid en mede-financier, aldus de aangenomen resolutie. Pas als een eventueel conceptakkoord is onderbouwd met een Uitvoerbaarheidstoets Decentrale Overheden, een doorrekening en als er voldoende geld is om de nieuwe taken in het sociaal domein te financieren, zal het VNG-bestuur deelname aan het nieuwe IZWA voorleggen aan haar leden.
Grote financiële impact heeft het ‘Ravijnjaar 2026’. Dat jaar wordt er een nieuw financieringssysteem ingevoerd voor de bekostiging van gemeenten. Het geld uit het gemeentefonds wordt dan via een nieuwe verdeelsleutel toegekend aan gemeenten. Dit nieuwe systeem gaat gepaard met een bezuiniging van 2,5 à 3 miljard euro per jaar. Gemeenten maken zich ernstige zorgen over de gevolgen daarvan voor hun inwoners.
Risico’s aan stoppen
VNG beseft dat aan het stoppen met IZA een keerzijde zit: “Het risico kan ontstaan dat zonder afstemming en met onterechte verwachtingen taken richting gemeenten komen”, maar ook dat de relatie met de IZA-partners “onder druk” kan komen.
“Gemeenten onderschrijven de beweging van zorg naar gezondheid, die IZA beoogt en dragen daar ook graag aan bij”, aldus VNG: “Dat gaat verder dan incidentele transformatieplannen. Zonder gemeenten en het sociaal domein zal de beoogde transformatie niet kunnen slagen. Maar onder de leden is er een sterk draagvlak voor een stevig statement naar het rijk: tot hier en niet verder.”
