Foto: Vadim / stock.adobe.com
De raad denkt dan aan duurzaamheidseisen voor de samenstelling van een hulpmiddel en verantwoording eisen van fabrikanten als zij hulpmiddelen voor eenmalig gebruik op de markt brengen. Daarnaast vindt de raad het belangrijk dat algemene regelgeving die verduurzaming stimuleert ook van toepassing is op de hulpmiddelensector. Dat is nu niet het geval. Dan gaat het bijvoorbeeld om het uitbreiden van producentenverantwoordelijkheid en om richtlijnen voor ecodesign.
Goede zorg
De raad vindt dat er alle reden is om duurzaamheid te verankeren in wetgeving, bijvoorbeeld door het als expliciet onderdeel van ‘goede zorg’ op te nemen in de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz). “Dat maakt dat beleidsmakers, zorginstellingen en zorgmedewerkers duurzaamheid mee gaan wegen in hun keuzes en zoeken naar manieren om goede zorg te leveren die ook duurzaam is”, aldus de raad.
Hele organisatie
Duurzaamheid moet ook een plek krijgen in de strategische visie van zorginstellingen, in medische richtlijnen en in de opleiding van zorgpersoneel, vindt de Gezondheidsraad. De raad adviseert om duurzaamheid te verankeren in de hele organisatiestructuur van zorginstellingen.
Veronderstellingen
Onder hulpmiddelen verstaat de raad bijvoorbeeld handschoenen, materialen voor wondverzorging, chirurgische instrumenten, medische apparatuur, diagnostische testen en implantaten. De afgelopen decennia heeft een verschuiving plaatsgevonden van herbruikbare hulpmiddelen naar hulpmiddelen voor eenmalig gebruik, ook bij geavanceerde instrumenten zoals de chirurgische nietmachine. Daarnaast is er volgens de raad regelmatig sprake van overmatig gebruik en nauwelijks aandacht voor reparatie van apparatuur en hergebruik van onderdelen of materialen. Dit komt voort, meent de raad, uit veronderstellingen over hygiëne, gemak of efficiëntie en kosten van hulpmiddelen voor eenmalig gebruik.
Initiatieven van de werkvloer
Op dit moment laat de overheid verduurzaming van hulpmiddelen over aan de markt. Maatregelen zijn nu nog vrijwillig. De initiatieven voor verduurzaming die er nu al zijn, komen vooral van zorgmedewerkers die zien dat het duurzamer kan.
Volgens de Gezondheidsraad zorgen verschillende zaken ervoor dat deze initiatieven kleinschalig blijven. Zo ervaren zorgmedewerkers belemmeringen door gebrek aan steun vanuit de zorginstelling op het gebied van financiën, menskracht en kennis, en zijn ze te afhankelijkheid van andere partijen in de zorgketen. Ook botsen de initiatieven vaak met bestaande werkwijzen en protocollen. Ten slotte ontbreekt het aan draagvlak en urgentiebesef.
Via inkoop
Zorginstellingen zijn ook afhankelijk van anderen als het gaat om het verduurzamen van hulpmiddelen. Het aanbod van duurzame hulpmiddelen is volgens de raad ‘zeer beperkt’. Aan de andere kant kunnen zorginstellingen via inkoop vraag naar duurzame producten creëren en hiermee invloed uitoefenen op het aanbod.
Hergebruik
Om de gebruiksfase te verlengen moet binnen zorgorganisaties meer aandacht komen voor hergebruik, reparatie en refurbish van apparatuur. In de afvalfase is volgens de raad meer aandacht nodig voor hergebruik en recyclen van onderdelen of materialen. Ook hier zijn nog heel weinig bedrijven mee bezig. “In het overheidsbeleid is een basis gelegd om tot een circulaire economie te komen, maar de zorg en de hulpmiddelensector maakt daar nog onvoldoende onderdeel van uit”, vindt de Gezondheidsraad.
