Met het verbeteren van de incontentiezorg is geld te verdienen. Maar dit kost tijd en daar ligt voor veel instellingen het grote knelpunt. Het Verbetertraject Continentie moet de drempel verlagen.
Zuwe Zorg in Utrecht wist de uitgaven aan incontinentiemateriaal binnen twee jaar met tientallen procenten omlaag te brengen. Dit gebeurde voornamelijk dankzij de inzet van kwalitatief hoogwaardig materiaal en innovatieve huid- en wondverzorgingsmethoden.
Ondanks dit positieve praktijkvoorbeeld is het niet gemakkelijk om instellingen te motiveren om incontinentie aan te pakken. Tijd blijft in de gezondheidszorg schaars. Bewegingswetenschapper Hanneke Knibbe van onafhankelijk onderzoeksbureau LOCOmotion, een van de uitvoerders van Zorg voor Beter, verbaast zich niet over de terughoudendheid van zorginstellingen om het incontinentieprobleem aan te pakken. “Een dergelijk traject starten is zeer omvangrijk. Ik kan me heel goed voorstellen dat dit blijft liggen. En ik heb veel respect voor de organisaties die het wel proberen.”
Verbetertraject Continentie
Het Verbetertraject Continentie van Zorg voor Beter onder regie van ZonMw moet deze drempel verlagen. Onder andere door kennis en ervaring te bundelen en deelnemende partijen te begeleiden bij het implementeren van vernieuwingen. Want de kennis over incontinentie is in Nederland nogal versnipperd. “De Engelsen en Amerikanen zijn daar al een stuk verder in”, aldus Knibbe. “Volgens mij komt dat doordat er niet alleen medisch, maar ook bedrijfsmatig naar het probleem wordt gekeken. Er is daardoor meer informatie beschikbaar over de aard en omvang van het probleem en de wijze waarop je het kunt aanpakken. Daarnaast is er in Engeland bijvoorbeeld een nationale incontinentieorganisatie. In Nederland verschijnen ook steeds meer van dit soort initiatieven, maar het beleid komt nog onvoldoende van de grond.”
Elf instellingen
Inmiddels doen elf instellingen mee aan het Verbetertraject Continentie, dat wordt uitgevoerd door Vilans, een onafhankelijk landelijk kenniscentrum op het gebied van langdurende zorg. Doel is dat bij de deelnemers over een jaar minder cliënten incontinent zijn en de zorg efficiënter wordt uitgevoerd.
Om dit te realiseren maakt Zorg voor Beter gebruik van drie methoden. Aangezien de zorg niet op elke plek hetzelfde is geregeld, is het niet effectief om alle instellingen voor dezelfde aanpak te laten kiezen. Organisaties kunnen daarom een businesscase en een rekenmodule raadplegen om na te gaan welke van de drie methoden het beste op hun organisatie aansluit. De businesscase en de rekenmodule zijn te vinden op www.innovatiespiegel.nl.
Drie bespaarmethoden
De minst tijdrovende methoden zijn het inzetten van kwalitatief hoogwaardig incontinentiemateriaal en het beperken en voorkomen van pijnlijke wonden als gevolg van incontinentie. Beide methoden leveren ook vrij snel rendement op. “Het is als organisatie gemakkelijk om te kiezen voor goedkoop materiaal, want dat bespaart kosten”, aldus Ruth Pel, senior projectmedewerker van het programma kwaliteit en innovatie ouderenzorg van Vilans. “Maar door slecht materiaal krijgen cliënten bijvoorbeeld complicaties, of moet je materiaal vaker vervangen, waardoor de kosten op de langere termijn hoger zijn.”
De laatste bespaarmethode is ingewikkelder en kost meer tijd. Beoordeling van cliënten moet ervoor zorgen dat ze continent blijven en dat zoveel mogelijk cliënten die al incontinent zijn, weer continent worden. Knibbe: “Dat betekent dat bij opname in het verpleeg- of verzorgingshuis een brede beoordeling plaatsvindt, waarvan de gegevens worden opgenomen in het zorgplan. Mobiliteit speelt hierin een belangrijke rol, die vaak wordt onderschat. Op basis van deze individuele inschatting die veel verder gaat dan alleen een medische beoordeling wordt per cliënt een keuze gemaakt voor de manier waarop met incontinentie wordt omgegaan. Dit maatwerk wordt nog te weinig toegepast.”
Eigen doelen
Aan de hand van de drie methoden formuleren deelnemers hun eigen doelen. Stichting Elisabeth in Breda, een van de deelnemende instellingen, wil onder andere bereiken dat op de twee pilotafdelingen over een jaar 20 procent minder incontinente cliënten zijn en dat de fysieke belasting van medewerkers met 33 procent is gedaald.
Het verzorgingshuis maakt al gebruik van het juiste materiaal, maar wil zich in het verbetertraject richten op het in kaart brengen van toiletbezoeken, hulpmiddelen en omgevingsfactoren. Als de doelstelling wordt waargemaakt, wil Elisabeth de verbeteringen ook op andere afdelingen invoeren. Dat de deelnemers binnen de kaders van Zorg voor Beter hun eigen doelen kunnen stellen, is volgens Pel erg belangrijk. “De kracht van het traject is dat er geen kant en klaar regime wordt opgelegd.” Het gevaar is wel dat veel instellingen kiezen voor de gemakkelijke weg: alleen investeren in materiaal, want dat levert snel tijd en geld op. “Dat is ook zo”, stelt Knibbe, “maar ik heb de stille hoop dat instellingen deze gewonnen tijd benutten om ook de meer tijdrovende preventieve strategie in te voeren, want juist daarmee bereik je heel veel resultaat op het gebied van kwaliteit van leven, zorg en het werk van professionals.”
Ervaringdeskundige: Zuwe Zorg
Na een fusie van drie instellingen wilde het management van Zuwe Zorg de verschillende leveranciers van incontinentiematerialen tot één terugbrengen. Tegelijkertijd bleek 1 procent van de totale kosten naar incontinentiezorg te gaan. Reden genoeg voor zorgmanager Thom van der Pol om het probleem aan te pakken. “We zijn met verschillende leveranciers in gesprek gegaan. We hebben uiteindelijk met een leverancier een overeenkomst gesloten. In 2006 zijn we met een pilot gestart en in 2007 hebben we de aanpak op alle afdelingen geïmplementeerd. Sindsdien zijn de uitgaven aan incontinentiemateriaal met tientallen procenten gedaald.”
Deelnemers gezocht in verpleging, verzorging, thuiszorg en gehandicaptenzorg
Het Verbetertraject Continentie is bedoeld voor verpleeg- en verzorgingshuizen, de thuiszorg en de verstandelijk gehandicaptenzorg. Op 7 april start de tweede ronde, waarvoor inschrijven nog mogelijk is. Deelname is gratis. De investering zit in het vrijmaken van medewerkers voor deelname aan het multidisciplinaire verbeterteam, de werkconferenties en het invoeren van verbeteringen. Meer informatie is te vinden op www.zorgvoorbeter.nl/continentie.
