Hard rapport IGJ over falend beleid jeugd-ggz

De inspectie roept alle partijen op om snel samen te werken om de problemen op te lossen, zowel rijksoverheid, gemeenten als aanbieders. “Behalve de problemen in de hulp voor jeugdigen, zijn er ook stelselproblemen die vragen om een structurele bovenregionale aanpak.” Het probleem, vindt de IGJ, is dat de afstemming en samenwerking op regionaal niveau ‘onvoldoende’ is.

De IGJ bezocht in januari en februari in zes regio’s twintig instellingen die werken met jeugdigen en ouders, onder andere ggz-instellingen, wijk- en jeugdteams, Veilig Thuisorganisaties, jeugdgezondheidszorg en kinder- en jeugdartsen. De mentale problemen van veel jongeren die voor de coronacrisis al in moeilijkheden zaten, zijn zo toegenomen dat zij “dringend hulp nodig hebben”, stelt de IGJ.

Aantal en ernst

De acute vraag naar hulp bij ernstige problemen is toegenomen. Er is sprake van toename in aantal en ernst van complexe en chronische problematiek bij jongeren. Dit gaat over suïcidaliteit, verslaving, gedragsproblematiek, eetstoornissen en zelfbeschadiging. De inspectie heeft daarnaast zorgen over de toename van jeugdigen onder de vijftien jaar die hulp nodig hebben. De IGJ verwacht dat de vraag naar psychische hulp onder jeugdigen de komende tijd verder toeneemt.

De inspectie constateert een tekort aan specialistische behandelprogramma’s voor jeugdigen met ernstige problemen. Al voor de crisis waren er wachtlijsten voor de reguliere jeugd-ggz en de gespecialiseerde jeugd-ggz. Het aantal jeugdigen dat wacht op hulp is fors toegenomen. De ggz-aanbieders kunnen niet al deze jeugdigen opvangen en doorstroming naar de juiste hulp loopt vast.

Wachttijd een jaar

In een regio constateert de IGJ dat de wachttijd voor de specialistische ggz is opgelopen tot een jaar. Bij één instelling staan 700 jeugdigen op de wachtlijst en in een regio wachten 1000 jongeren op zorg. Bij een andere instelling loopt de wachttijd voor vervolgzorg op van dertig naar zestig weken. Hier gaat het om de doorstroom van jeugd-ggz naar volwassen ggz. Eén instelling heeft meer dan vijftig wachtenden onder de achttien jaar voor hulp bij hun eetstoornis.

De IGJ bekritiseert de systematiek van het bekostigingsmodel: “Aanbieders krijgen betaald voor het resultaat. Het is dan aantrekkelijker om laag-complexe zorg te bieden, omdat resultaten voor de hulp aan jeugdigen met ernstige problemen onzeker zijn. Hierdoor ontstaat een tekort aan hulp voor complexe problemen. In een aantal regio’s zorgen budgetplafonds ervoor dat instellingen geen cliënten meer op kunnen nemen, omdat het geld op is.”

Bij de bezoeken van de IGJ bleek bijvoorbeeld dat één instelling een stop had gezet op aanmeldingen voor reguliere zorg en één aanbieder liet weten in een van de regio’s alleen crisisgevallen te kunnen opvangen. Een andere instelling merkte op dat in de crisisopvang jeugdigen langer verblijven dan de maximale periode van 28 dagen, omdat er geen vervolgplekken zijn.