Met een pgb kunnen mensen die zorg nodig hebben, die zorg zelf inkopen. Ze krijgen daar dan geld voor van de gemeente of het zorgkantoor. Het pgb betekent voor veel mensen dat ze zorg op maat kunnen organiseren en hier zelf de regie over voeren. In totaal ontvangen jaarlijks zo’n 135 duizend budgethouders zorg die bekostigd wordt vanuit een pgb. Er werken ongeveer 160 duizend zorgverleners via het pgb. In 2020 werd 3,5 miljard euro toegekend voor pgb-gefinancierde zorg, waarvan uiteindelijk 3,2 miljard daadwerkelijk is uitgegeven. De uitgaven aan het pgb vormen daarmee een stabiele 3,6 procent van de totale zorguitgaven, zo blijkt uit cijfers die Helder aan de Kamer meestuurt.
Eigen regie
Helder onderschrijft de waarde van het pgb voor cliënten die zelf de regie over hun zorg willen en kunnen voeren. De afgelopen jaren is echter ook duidelijk geworden dat een pgb niet voor iedere cliënt een geschikt instrument is. Als mensen dan ook geen bekwame vertegenwoordiger hebben, leidt dat tot misstanden, van zorg die niet of slecht geleverd wordt tot fraude met pgb-gelden. “Mijn insteek is om het pgb duurzaam in te zetten voor de juiste doelgroep. Wat betreft eigen regie houdt dit in dat wie geen eigen regie kan voeren of geen vertegenwoordiger heeft die hiertoe in staat is, niet meer een pgb verstrekt krijgt. Aan deze mensen zal een passend alternatief geboden moeten worden”, schrijft de minister.
Wooninitiatieven
Het pgb is ook niet geschikt voor alle vormen van zorg, stelt Helder. Ze noemt hierbij de wooninitiatieven die pgb’s bundelen om zorg te leveren aan een groep budgethouders. “Dit past niet bij de kerngedachte van het pgb als individueel instrument voor eigen regie”, schrijft de bewindsvrouw. “Pgb-financiering in wooninitiatieven kan leiden tot problemen, zoals beperkte eigen regie van de budgethouder. Te vaak is het pgb een ‘gedwongen keuze’, omdat de budgethouder bij een specifiek wooninitiatief wil wonen en het pgb op de koop toe neemt.”
Als bewoners ontevreden zijn over de zorg wordt het erg moeilijk om hier verandering in te brengen, stelt de minister, omdat ze rekening moeten houden met andere bewoners. “Dat kan betekenen dat een budgethouder moet verhuizen om de zorg te krijgen die hij wil en dit zorgt voor een te grote afhankelijkheidsrelatie met de zorgaanbieder. (…) Ik vind dat wooninitiatieven die feitelijk als zorg in natura functioneren in de toekomst niet meer via een pgb gefinancierd moeten worden.”
Zorgaanbieders
De minister richt de pijlen met name op pgb-wooninitiatieven vanuit zorgaanbieders, “omdat zorgaanbieders hier een bepalende rol (kunnen) hebben en dat ertoe kan leiden dat de eigen regie van budgethouders beperkter is”. Ze ziet bij initiatieven van bewoners en ouders over het algemeen meer waarborgen voor het voeren van eigen regie. Hier geldt dan weer dat de continuïteit soms een punt van aandacht is vanwege de hoge leeftijd van initiatiefnemers en onduidelijkheid wie hun rol kan overnemen.”
Zorg in natura
Als het pgb niet de aangewezen financieringsvorm is voor wooninitiatieven, moet het wel makkelijker worden om het gewenste aanbod vanuit zorg in natura te leveren. Bij zorg in natura regelt de gemeente of het zorgkantoor de administratie en betaling van de zorg. “Nu komt het te vaak voor dat initiatiefnemers van een wooninitiatief het pgb als enige mogelijke leveringsvorm zien, omdat zij de eisen voor zorg in natura onhaalbaar achten. Ook lijken verstrekkers – mede ingegeven vanuit de regelgeving – soms terughoudend met het contracteren van nieuwe en/of kleine wooninitiatieven. Daar waar dit het geval is, zal ik met verstrekkers nagaan hoe contractering van kleinschalige en nieuwe aanbieders sneller en beter kan”, aldus minister Helder voor Langdurige Zorg.
Verbieden van automatische koppeling van wonen en PGB zorg is in de kern zeker goed echter het is denk ik wel zo dat het verzorgingsniveau minder wordt bij pure individuele inkoop van zorg als mensen samen in een zorg/woon groep verblijven. Inefficiency treedt op als individuen op dezelfde lokatie ieder een eigen (andere) hulpverlener kiezen die hetzelfde werk doet.