Binnen JeugdzorgPlus verblijven jeugdigen die zonder behandeling een risico vormen voor zichzelf of hun omgeving. Ze hebben bijvoorbeeld ernstige gedragsproblemen, meestal in combinatie met psychiatrische problemen en/of een verstandelijke beperking, waardoor een lichtere behandeling niet mogelijk is.
Afbouw gesloten jeugdzorg
Vanuit de maatschappij en de politiek is er een sterke druk om de JeugdzorgPlus versneld anders vorm te geven. In 2022 hebben de geregistreerde jeugdhulpaanbieders die opname en verblijf voor jeugdigen in een gesloten accommodatie verzorgen, afspraken gemaakt met het rijk en de gemeenten om de JeugdzorgPlus af en om te bouwen. Het doel is nul gesloten plaatsingen in 2030. Daarnaast wordt gewerkt aan terugdringing van vrijheidsbeperkende maatregelen. Er zijn verschillende initiatieven om kleinschalige voorzieningen te creëren of om de bestaande groepen kleinschaliger te maken.
Tussen wal en schip
Er zijn al jongeren waarvoor nog geen of onvoldoende geschikt aanbod is, stelt bureau Andersson Elffers Felix (AEF) in een eerder verschenen rapport. “Uit de gesprekken bleek dat binnen de populatie in de gesloten jeugdhulp jongeren zijn met kenmerken, voor wie op dit moment bijvoorbeeld geen passend aanbod is binnen de gesloten jeugdhulp of die mogelijk tussen wal en schip vallen wanneer de gesloten jeugdhulp in zijn geheel wordt afgebouwd.”
Voor deze jongeren moet er verder gewerkt worden aan een alternatief, adviseert AEF. “De vervolgstap is om gezamenlijk de bovenregionale plannen van coördinerende gemeenten te actualiseren om te bepalen of deze jongeren in de landsdelen (of daarbinnen: regio) passende zorg kunnen ontvangen. En welke voorwaarden daaraan dan verbonden zijn en hoe deze voorzieningen kunnen worden vormgegeven. Aan de transitie zullen kosten verbonden zijn. (..) Gezien het hoge tempo van de afbouw en de hoge druk op de sector adviseren wij dit punt spoedig op te pakken. Jongeren, aanbieders en gemeenten geven aan grote behoefte aan duidelijkheid te hebben.”
Toezicht
Met het toezicht op de ombouw van de JeugdzorgPlus wil de inspectie helder krijgen in hoeverre alle jeugdigen die tot de doelgroep behoren op tijd passende hulp van voldoende kwaliteit ontvangen. De inspectie kijkt naar de geboden alternatieven en de factoren die een rol spelen bij het te laat bieden van passende hulp van voldoende kwaliteit. Ook kijkt de toezichthouder naar de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen in open en gesloten setting, het samenplaatsen van jeugdigen met en zonder gesloten machtiging en het gebruik van afzonderingsruimtes.
Voor dit toezicht spreekt de IGJ onder andere met jeugdigen die in instellingen verblijven, verwijzers en bestuurders van instellingen. Het toezicht loopt tot eind van het jaar. De IGJ volgt de ontwikkelingen van de ombouw van Jeugdzorgplus en publiceert haar bevindingen in 2023 wanneer zij daar aanleiding toe ziet. “De bevindingen kunnen door de JeugdzorgPlus-instellingen, het ministerie van VWS, jeugdhulpregio’s en andere betrokkenen gebruikt worden in het realiseren of in stand houden van een passend en toereikend aanbod voor deze jeugdigen”, aldus de inspectie.
