Medical expense concept by the calculator with blur patient at the hospital in background
De kosten van algemene ziekenhuizen zijn sterker gestegen dan de totale omzet in 2016 en de investeringen van algemene ziekenhuizen zijn gedaald van 2 miljard euro in 2010 tot 1,4 miljard in 2016. Dit blijkt uit het Brancherapport 2017 van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). NVZ-voorzitter Yvonne van Rooy maakt zich zorgen over de teruglopende investeringen.
De totale omzet van de algemene ziekenhuizen is in 2016 gestegen met 371 miljoen euro tot 17,5 miljard euro. Deze groei is volgens de NVZ veroorzaakt door stijging van lonen en prijzen, volumestijging en toename van het gebruik van dure geneesmiddelen. Ziekenhuizen hebben meer patiënten behandeld en deze behandelingen waren gemiddeld intensiever. Daarnaast zijn er aanvullende afspraken gemaakt met zorgverzekeraars over overschrijding van budgetplafonds.
De kosten van de algemene ziekenhuizen zijn in 2016 gestegen met 400 miljoen euro vergeleken met 2015. Deze toename is hoger dan de stijging van de totale omzet. Per saldo heeft dit geleid tot een daling van het bedrijfsresultaat en het resultaat. De totale kosten zijn in 2016 met name gestegen bij de grote en middelgrote ziekenhuizen, de kosten van kleinere ziekenhuizen zijn stabiel gebleven. Met name de personeelskosten zijn toegenomen; van 8,3 miljard naar 8,5 miljard.
Resultaat
Het totale resultaat van de algemene ziekenhuizen bedroeg 220 miljoen euro in 2016 en is 33 miljoen euro lager dan in 2015. Dit komt doordat de kosten meer zijn gestegen dan de omzet en doordat het saldo van financiële lasten is toegenomen. Het resultaat als percentage van de omzet was in 2016 gemiddeld 1,3 procent. Dit is het laagste niveau in de afgelopen zeven jaar en is volgens de NVZ “ruimschoots lager” dan het niveau van minimaal 2,5 procent dat past bij een private, deels gereguleerde markt voor ziekenhuizen.
Van de 67 algemene ziekenhuizen hadden er zeven een negatief resultaat in 2016. Het betrof vier kleinere ziekenhuizen en drie grote ziekenhuizen. Dit is het hoogste aantal grote ziekenhuizen met een negatief resultaat in de afgelopen zeven jaar. Bij drie van de zeven ziekenhuizen met een negatief resultaat in 2016 was er sprake van nieuwbouw of renovatie, waardoor de hogere lasten het resultaat negatief hebben beïnvloed.
Investeringen
Investeringen door algemene ziekenhuizen bedroegen 1,5 miljard euro in 2015 en 1,4 miljard euro in 2016. Hiermee zijn de investeringen op een niveau gekomen dat ruim 30 procent lager ligt dan in 2010, toen de investeringen nog 2 miljard euro bedroegen. Bij de categorale ziekenhuizen schommelden de investeringen tussen 2010 en 2015 rond de 100 miljoen euro per jaar.
NVZ-voorzitter Yvonne van Rooy zegt in een persverklaring zich zorgen te maken over de daling van de investeringen. “Ziekenhuizen houden zich prima aan de afspraken om de zorgkosten te beheersen, maar inmiddels liggen de financiële resultaten wel op het laagste niveau in 7 jaar. We moeten een enorme sprong maken om de ICT op een hoger niveau te krijgen, terwijl daar financieel bijna geen ruimte voor is.”
Ziekenhuizen moeten volgens de NVZ de komende jaren flink in ICT investeren om de groeiende vraag naar ziekenhuiszorg aan te kunnen. Om de zorg op lange termijn betaalbaar te houden, wordt er gewerkt aan innovatieve thuisbehandelingen. Om dit goed te organiseren zijn aanzienlijke investeringen nodig. Van Rooy: “Wellicht een cliché maar de kost gaat voor de baat uit. Je zult fors moeten investeren in ICT en de beveiliging ervan.”
Knelpunten
De algemene ziekenhuizen gaven zoals gezegd veel geld uit aan personeelskosten. Het aantrekken en vasthouden van personeel was volgens de NVZ in 2016 een knelpunt voor ziekenhuizen. Het aantal vacatures is meer dan verdubbeld in drie jaar tijd: van ruim drieduizend in 2014 naar 7900 in 2017. Moeilijk te vervullen vacatures en verwachte personeelstekorten zijn er vooral bij verpleegkundig en assisterend personeel.
Ziekenhuizen noemen ook werkdruk en ziekteverzuim als knelpunten. Bijna driekwart van de geïnterviewde ziekenhuizen geeft aan dat de werkdruk is toegenomen. De belangrijkste oorzaken van de toegenomen werkdruk die worden genoemd zijn een tekort aan personeel, een toename van de complexiteit van het werk en een toename van het aantal taken. Er zijn meerdere maatregelen genomen om de werkdruk te verminderen; onder andere door de werkdruk bespreekbaar te maken, door het aantrekken van extra personeel en door het efficiënter vormgeven van werkprocessen.
Het ziekteverzuim bij algemene ziekenhuizen is gestegen van 4,15 procent in 2014 naar 4,35 procent in 2015 en 4,55 procent in 2016. Het percentage van 2016 ligt boven het niveau van 2012. De stijging van het verzuim wordt grotendeels veroorzaakt door een stijging van het langdurig verzuim (meer dan 92 dagen). Het ziekteverzuim onder medewerkers van de algemene ziekenhuizen ligt tussen het landelijk gemiddelde verzuimpercentage en dat van de gehele sector zorg en welzijn.
Voorlopig beeld
Het brancherapport 2017 is gebaseerd op de meest recente gegevens uit onder andere de Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg (LBZ), CBS, OECD, Vernet, jaarverslagen en BDO. Ook heeft de NVZ ziekenhuizen geïnterviewd. De koepelorganisatie plaatst de kanttekening het rapport een voorlopig beeld verschaft op basis van de omzetcijfers van de algemene ziekenhuizen, terwijl zorguitgaven uiteindelijk worden bepaald op basis van de schadelastcijfers van de zorgverzekeraars.
