Inzet dorpsondersteuner verlaagt zorgkosten aanzienlijk

De dorpsondersteuner is een relatief nieuwe speler in het zorgveld. Hij wordt sinds enige jaren ingezet in krimpgebieden om het welzijn en de leefbaarheid voor de ouder wordende bevolking op peil te houden. De dorpsondersteuner staat bewoners bij in hun relaties met zorgorganisaties en overheden en organiseert informele zorg en sociale activiteiten. Richard Jong-A-Pin heeft op verzoek van de Vereniging Groninger Dorpen en het Healthy Ageing Netwerk Noord Nederland (HANNN) de meerwaarde van dorpsondersteuners in drie Groninger dorpen geëvalueerd. Het gaat om de bewonersinitiatieven van Dorpshuis Onderdendam, DörpsZörg Ulrum en Wedde Dat ’t Lukt.

Kosten en werkdruk omlaag

Uit het onderzoek van Jong-A-Pin blijkt dat in de dorpen die deze initiatieven ondersteunen de zorgkosten omlaag gaan. Uit declaratiedata die bureau Vektis verzamelt, blijkt dat de introductie van de dorpsondersteuner samenvalt met een aanzienlijke daling van de gemiddelde kosten huisartsenzorg in de dorp. In Wedde (en omliggende dorpen) en Ulrum zijn de gemiddelde kosten huisartsenzorg in de periode 2014-2017 gedaald, terwijl deze in de rest van de omgeving juist zijn gestegen. In Wedde namen de huisartskosten met bijna 15 procent af. Dat leverde een besparing van ruim 85 duizend euro op.

Sociale structuren versterkt

Behalve aan deze kostenbesparing, dragen de dorpsondersteuners ook bij aan het verlagen van de werkdruk voor de huisarts. Dit komt met name omdat de dorpsondersteuner vraag en aanbod naar informele en formele zorg aan elkaar koppelt. “De vroegtijdige inzet van vrijwilligers kan ook hogere kosten op langere termijn voorkomen”, schrijft Jong-A-Pin in zijn onderzoeksrapport. “Ook kan de dorpsondersteuner dorpsbewoners helpen bij het nemen van (betere) beslissingen en bewoners bijstaan in hun relatie tot de overheid of zorginstanties. De inzet van de dorpsondersteuner voorziet niet alleen in de behoefte van hulpvragers, maar heeft ook welzijn-verhogende effecten voor de betrokken vrijwilligers. Daarnaast worden sociale structuren in het dorp versterkt door de inzet van de dorpsondersteuner.”

Marktwerking

De inzet van dorpsondersteuners kent ook knelpunten. Een daarvan zit in de financiering. “Hoewel twee van de drie bestudeerde dorpsondersteuners op dit moment betaald worden door de gemeente waarin zij werken, is het onzeker of deze financiering in de nabije toekomst zal blijven bestaan. Daarenboven worden andere kosten op dit moment voor een belangrijk deel gedekt door andere (incidentele) financieringsbronnen. Dit zet de continuïteit van de projecten verder onder druk”, aldus Jong-A-Pin.
Hoewel de diensten van de dorpsondersteuner waardevol zijn, is het volgens de onderzoeker  onwaarschijnlijk dat deze tot stand komen door marktwerking. “Overheidssteun in de vorm van structurele subsidie is daarom noodzakelijk om projecten, ook op de lange termijn, te laten slagen.”

Samenwerking

Verder kan de samenwerking tussen de dorpsondersteuner en diverse partijen in het sociaal en medisch domein beter. “Hoewel alle partijen zich inzetten ten behoeve van het welzijn van dorpsbewoners, is (frequentere) communicatie tussen de partijen aanbevolen. Enerzijds kunnen huisartsen, welzijnsorganisaties en gemeenten profiteren van de sleutelpositie die de dorpsondersteuner heeft en het netwerk dat zij heeft om de informele zorg in het dorp te organiseren. Anderzijds kan de dorpsondersteuner (beter) gebruik maken van de expertise van anderen, met name bij complexe casussen. Sommige stakeholders geven aan dat de dorpsondersteuner soms taken uitvoert die elders beter op hun plaats zijn. Een betere samenwerking kan verdringing van dit soort activiteiten voorkomen.”