De toenemende verantwoordelijkheid die gemeenten hebben op bijvoorbeeld het gebied van jeugdzorg maakt het in veel gevallen voor met name gemeenten moeilijk om daar in hun eentje vorm aan te geven, aldus de raad. “Daarom zoeken zij hun toevlucht in regionale hulpstructuren. Al met al is er geleidelijk aan, vooral organisch, een lappendeken aan regio’s ontstaan.”
Democratische legitimiteit
Inmiddels zijn er speciale regio’s voor jeugdzorg en Wmo-hulp, maar ook voor regionale energie, passend onderwijs en veiligheid. In Nederland zijn 42 jeugdzorgregio’s en 46 regio’s voor de uitvoering van de Wmo. In het geval van een kleine gemeente wordt soms zelfs 40 procent van de uitgaven besteed via regionale samenwerkingen. Maar deze nieuwe bestuurslagen missen democratische legitimiteit, merkt de raad op.
Integrale regionale agenda
De raad pleit voor een integrale regionale agenda voor de verantwoordelijkheden die gemeenten hebben gekregen onder meer het gebied van zorg. Ook is er een passend financieel arrangement nodig voor gemeenten om hun taken uit te voeren. Verder moet de minister van Binnenlandse Zaken meer verantwoordelijkheid krijgen op het gebied van decentralisering.
Tweede Kamer
Het advies volgt op een vraag vanuit de Tweede Kamer om de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) advies te laten uitbrengen over de kansen en risico’s van de regionalisering van de zorg naar aanleiding van de decentralisering van de jeugdzorg. Het kabinet besloot de vraag om advies breder te trekken en wilde ook de mening van de raad over regionalisering als geheel.
Kosten jeugdzorg
Gemeenten moeten sinds 2015 de jeugdzorg uitvoeren, die overheveling van verantwoordelijkheden ging gepaard met een bezuiniging. Gemeenten zouden de taken goedkoper kunnen uitvoeren doordat ze dichter bij de mensen zitten.
Maar vorig jaar bleek dat in 2019 gemeenten 1,7 miljard euro meer hebben uitgegeven aan jeugdzorg dan ze van het Rijk kregen. En eind vorige maand constateerde een arbitragecommissie dat er komend jaar 1,9 miljard euro extra nodig is voor gemeenten. Voor 2023 en 2024 gaat het om 1,6 miljard euro.
Naar aanleiding van het oordeel van de arbitragecommissie besloot het demissionaire kabinet begin juni om nog eens 1,3 miljard euro uit te trekken voor jeugdzorg. In april werd al een bedrag van 300 miljoen euro toegezegd. Verder is afgesproken dat gemeenten nog eens voor 200 miljoen euro aan besparingen proberen te realiseren.
