Het onderzoek toont aan dat het voor jongeren goed is om actief mee te doen in de samenleving via scholing, werk of mantelzorg. “Maar er zitten ook grenzen aan die participatie”, aldus het SCP.
Grens aan mantelzorg
Zo’n half miljoen jongeren tussen de 16 en 24 jaar geeft mantelzorg aan een familielid of naaste die ziek is of zorg nodig heeft. Daarvan leveren zo’n 200.000 van hen intensieve mantelzorg. Zij zijn minder tevreden over hun leven, voelen zich minder gelukkig en ervaren meer tijdsdruk dan anderen. Bovendien hebben zij niet altijd voldoende of de juiste kennis en vaardigheden om mantelzorg te verlenen en beknibbelen ze vaak op hun vrije tijd om die zorgtaken uit te voeren.
Vanwege de vergrijzing en het tekort aan zorgpersoneel zal de druk op de mantelzorg de komende tijd alleen maar toenemen. “De vraag is dan ook wat we als samenleving van jongeren kunnen en mogen vragen als het gaat om mantelzorg”, aldus het SCP. Om het welzijn van jonge mantelzorgers te verbeteren, “is het belangrijk dat zorgtaken van jongeren op het werk worden besproken en dat gemeenten deze jongeren ondersteunen en waarderen.” Dat kan onder meer door cursussen aan te bieden over het omgaan met een zieke naaste en door waardering te uiten met bijvoorbeeld een mantelzorgcompliment.
Steunpunt
Marlies de Jong van het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) beziet mantelzorg niet als een vorm van participatie. “Het is geen vrijwilligerswerk of bijbaantje waar deze jongeren zelf voor kiezen. Het is emotioneel een zware last en schadelijk voor hun ontwikkeling. Zeker voor jonge mantelzorgers met ouders met psychiatrische problemen of een licht verstandelijke beperking.”
Het jeugdinstituut pleit daarom voor sociale en emotionele ruimte voor jonge mantelzorgers, zodat ze zichzelf kunnen ontwikkelen. Dat begint met het signaleren van overbelasting. “Dat is een taak voor iedereen in de omgeving van jongeren. Deze jongeren kun je ontlasten door het sociale netwerk van het gezin in te schakelen. Opa’s en oma’s, buren en vrienden kunnen een deel van de zorg over nemen.” Verder kunnen professionals de weg wijzen naar steunpunten voor mantelzorgers, vertelt De Jong. “Bijvoorbeeld de website JMZ Pro. Of vrijwilligersorganisatie Present, die klussen in huis oppakt. En als het echt niet goed gaat, kan een professional als een leraar of sportcoach het wijkteam inschakelen.”
