Foto: Sjoerd van der Wal/ Getty Images/iStock
In het Integraal Zorgakkoord (IZA) en in de Beleidsagenda toekomstbestendige acute zorg van 3 oktober 2022 is aangekondigd dat de huidige 45-minutennorm voor SEH’s en afdelingen acute verloskunde op termijn wordt vervangen. De norm wordt nu nog gebruikt voor de spreiding en beschikbaarheid van acute zorg in ziekenhuizen. De norm stelt dat een SEH niet mag sluiten als daardoor meer inwoners in een spoedgeval niet binnen 45 minuten per ambulance bij een ziekenhuis kunnen komen. De Gezondheidsraad concludeerde in 2020 echter dat er onvoldoende wetenschappelijke basis voor de norm bestaat. De raad adviseerde dan ook om deze norm niet meer te gebruiken. In plaats daarvan zou er naar de bredere context gekeken moeten worden. Bij de spreiding van ziekenhuizen zou naast tijd naar de benodigde expertise in ziekenhuizen en regio’s gekeken moeten worden.
Alternatief
Aanleiding voor het advies van de Gezondheidsraad was een aantal sluitingen van SEH in de voorgaande jaren. Er was ook kritiek op het advies om dan maar de norm af te schaffen. De vrees was dat dit het bestaansrecht van nog meer SEH’s zou ondergraven. Kuipers stelde het afschaffen uit om eerst een alternatief te onderzoeken. In zijn laatste brief aan de Kamer schrijft hij op welke manier hij tot nieuwe normen voor toegankelijkheid en kwaliteit van acute zorg wil komen.
De acute zorg moet wat Kuipers betreft voldoen aan drie aspecten:
1. De acute zorg in de volle breedte moet voldoen aan de minimale kwaliteitseisen en richtlijnen die er zijn.
2. We moeten af van onnodige concurrentie en inzetten op samenwerking: in de regio en tussen partijen in de keten. Dat betekent dat er inzicht is in beschikbare capaciteit en dat er wordt gewerkt aan zorgcoördinatie, zodat een patiënt zo snel mogelijk op de juiste plek wordt geholpen.
3. Het streven naar de juiste zorg op de juiste plek geldt voor alle patiënten, maar specifiek voor de kleine groep patiënten die een acute, levensbedreigende aandoening heeft, zou direct naar het juiste centrum moeten worden gebracht dat ingericht is met de juiste bemensing en faciliteiten op het helpen van hun aandoening.
Randvoorwaarden
Daarnaast schetst Kuipers nog een aantal randvoorwaarden waar hij voor wil zorgen:
– De normen dragen bij aan het verbeteren van de toegankelijkheid van goede acute zorg in iedere regio. De gevolgen voor nabijheid van acute zorgvoorzieningen worden daarbij expliciet meegenomen. In elke regio in Nederland moet een bepaald basisniveau aan acute zorgvoorzieningen geborgd zijn.
– De normen die zich richten op tijdkritische aandoeningen zijn medisch onderbouwd. Ze geven tijdsindicaties waarbinnen de zorg idealiter wordt geleverd (doorlooptijd in de gehele keten) en stellen kwaliteitseisen, waar relevant inclusief volumenormen. De rapportage die Zorginstituut Nederland opstelt over tijdkritische aandoeningen biedt hiervoor de basis.
– De normen dragen bij aan betere differentiatie en samenwerking, zodat iedere Nederlander, ongeacht de woonplaats, tijdig kwalitatief goede zorg krijgt bij een levensbedreigende acute aandoening.
– De normen richten zich in ieder geval op acute medisch specialistische zorg (of ziekenhuiszorg), maar ik wil het daartoe bij de ontwikkeling nog niet beperken. Ontwikkelingen in de differentiatie van spoedzorg, bijvoorbeeld rondom spoedposten, wijkklinieken en samenwerking of integratie van eerstelijnszorg en SEH-zorg moeten ook een plek kunnen krijgen, evenals de ontwikkelingen in de ambulancezorg. Differentiatie is de realiteit en de normen moeten daar goed bij aansluiten. Preklinische triage wordt door differentiatie nog belangrijker. Een voorwaarde van succesvolle differentiatie is dat bijvoorbeeld een triagist in een zorgcoördinatiecentrum, ambulanceverpleegkundige of huisarts goed kan beoordelen op welke plek een patiënt het beste kan worden geholpen. Hier moet voldoende aandacht voor zijn in het proces van het ontwikkelen van nieuwe normen.
– De normen sluiten aan bij en geven ruimte aan de afspraken in het IZA over concentratie en spreiding, en toegankelijkheid en kwaliteit van acute zorg, en bieden tegelijkertijd waarborgen voor bredere publieke belangen. Eventuele concentratie van hoogcomplexe acute zorg mag bijvoorbeeld niet leiden tot niet-onderbouwde centralisatie en mag ook niet ten koste gaan van een bepaald basisniveau aan (acute) zorgvoorzieningen in iedere regio. Dit laatste draagt immers niet alleen bij aan de toegankelijkheid van de zorg, maar ook aan de leefbaarheid in de regio. Daarom worden bij de ontwikkeling van de normen ook de neveneffecten op de kwaliteit en continuïteit van aanpalende (electieve) zorg en het behoud van zorgmedewerkers en zorgvoorzieningen in iedere regio in kaart gebracht en meegewogen. We hebben immers alle ziekenhuiscapaciteit en zorgmedewerkers nodig om de zorg toegankelijk te houden.
Tijdspad
Tot slot geeft de minister een tijdspad waarbinnen de nieuwe normen moeten worden ontwikkeld:
– Fase 1 (september 2023 – januari 2024): in de eerste fase vraag ik een werkgroep om verschillende varianten te ontwikkelen van normen voor toegankelijkheid (spreiding) en kwaliteit van acute (ziekenhuis)zorgvoorzieningen. (..) De rapportage van het Zorginstituut over tijdkritische aandoeningen, die in Q3 2023 wordt opgeleverd, wordt ook door de werkgroep meegenomen bij het ontwikkelen van varianten.
– Fase 2 (februari 2024 – juni 2024): toets op de impact en uitvoerbaarheid van kansrijke varianten. De varianten worden ook getoetst bij burgers en lokale bestuurders.
– Fase 3 (rond de zomer van 2024): ik neem een besluit over nieuwe normen voor toegankelijkheid en kwaliteit van acute (ziekenhuis)zorg op basis van de toets op de verschillende varianten. Hierbij denk ik ook na over eventuele aanvullende (beleids)maatregelen die moeten worden genomen.
De minister nodigt de relevante partijen die deelnemen aan de IZA-thematafel Samenwerking in de Acute Zorg, en eventuele andere relevante partijen zoals de geboortezorg, uit om deel te nemen in een klankbordgroep.
Congres Acute zorg
Ontdek alle invalshoeken van het acute zorgnetwerk
14 november 2023, Utrecht
Over dit congres
Spoedzorg moet toegankelijk en van een adequaat niveau zijn en er moet meer en nog beter samengewerkt worden; het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is duidelijk over de speerpunten van het beleid. Om de toegankelijkheid te verbeteren is een oplossing voor de patiënt die zich met hetzelfde probleem herhaaldelijk op verschillende plekken meldt noodzakelijk.
Daarnaast gaat de IGJ vanaf juli 2023 handhaven op het kwaliteitskader spoedzorg om de kwaliteit te borgen. De minimale bezettingsnorm van een arts met een jaar werkervaring op de SEH door ziekenhuizen klein of groot wordt immers nog niet altijd gehaald. En verdere samenwerkingen binnen het acute zorgnetwerk wordt verder gestimuleerd zoals bij de zorgcoördinatiecentra. Maar wat betekent dit precies voor uw zorgorganisatie? Op welke manier zorgt u ervoor dat u uw basis op orde krijgt?
U hoort het tijdens de 6e editie van het Zorgvisie congres Acute Zorg.
