LNAZ-voorzitter Ernst Kuipers (ook Erasmus MC-topman) overhandigde het door de minister bestelde opschalingsplan aan Van Rijn. Volgens het LNAZ moeten er uiteindelijk 1350 IC-bedden zijn, met de mogelijkheid om uit te breiden tot 1700 IC-bedden. En dan zijn er ook nog 1300 klinische bedden nodig voor covid-patiënten.
In deze podcast Voorzorg van Skipr en Zorgvisie blikt Kuipers terug op de eerste maanden van de coronacrisis. En hij bespreekt zijn leermomenten.
1700
Waarom 1700? Kuipers: “Met alles wat we nu weten over het virus en het feit dat er nog geen groepsimmuniteit of vaccin beschikbaar is, denken we dat dit nodig is. Dit is ook evenveel als de piek begin april, waarbij 1350 covid-patiënten op de Nederlandse IC’s lagen (en nog 58 in Duitsland) met daarbij nog eens 350 non-covid-patiënten. Door op te schalen naar 1350 en mogelijk 1700 zijn we dus op dezelfde piek als toen voorbereid. We creëren de benodigde airbag.” Volgens Kuipers was de capaciteit tijdens de coronacrisis op een gegeven moment hoger, omdat de reguliere zorg vrijwel helemaal stil viel. Met een flexibele capaciteit van 1700 bedden, zou maar 20 procent van de reguliere zorg hoeven uitvallen bij een nieuwe coronapiek.
‘Betere basis’
Bart Berden, topman van het Elisabeth-Tweesteden Ziekenhuis in Tilburg en voorzitter van het ROAZ in Noord-Brabant, is daar erg optimistisch over. “We moeten er alles aan doen om bij een tweede golf de reguliere zorg door te kunnen zetten. Die kunnen we niet nogmaals volledig stoppen. Dat moeten we voortaan echt anders doen. Dit plan geeft daar invulling aan. We willen vasthouden aan minimaal 80 procent van de reguliere capaciteit.” Volgens Berden kan dat lukken omdat er nu meer kennis is, er genoeg beschermingsmiddelen zijn en iedereen beter is voorbereid. “Door die ervaringen is er een betere basis.”
De ziekenhuizen moeten de opschaling in de zomer bewerkstelligen door hun infrastructuur in te richten en apparatuur te bestellen, zegt Kuipers. Hij denkt dat het zeker gaat lukken om voor oktober klaar te zijn. Alleen het extra benodigde personeel is niet voor dat moment te realiseren.
Personeel
Met een groot aantal bedden is namelijk de capaciteit nog niet opgehoogd, beseft het LNAZ. Ook personeel moet op peil worden gebracht. “Een grote bottleneck voor deze opschaling is het vinden van voldoende gekwalificeerde IC-verpleegkundigen”, zegt Kuipers. Volgens zijn plan zouden bij opschaling 1415 extra IC-verpleegkundigen nodig zijn en in de klinieken mogelijk in totaal extra 2400 extra verpleegkundigen. Dat denkt het LNAZ te bereiken door de huidige werknemers beter in te zetten.
“Nieuwe mensen opleiden duurt al gauw anderhalf jaar. Dat lukt dus niet voor oktober. Wel kunnen we werknemers die IC-personeel kunnen ondersteunen trainen, opleiden en samen laten oefenen. Bij de eerste coronagolf kon dat niet. Toen werden werknemers plompverloren bij elkaar gezet.”
Aantrekkelijker werk
Het LNAZ adviseert dat ziekenhuizen kunnen vragen of verpleegkundigen meer uren werken om te kunnen opschalen. Kuipers: “Dat soort adviezen komt van de IC-verpleegkundigen zelf. Zij denken dat dit veel extra handen kan opleveren, als de randvoorwaarden zoals kinderopvang of flexibel roosteren er zijn.” In het rapport wordt ook aanbevolen om op de lange termijn het werk van een IC-verpleegkundige aantrekkelijker te maken.
Volgens Kuipers wordt dan niet direct gewezen naar het salaris, iets waar in de politiek in de afgelopen weken felle discussies werden gevoerd. Moet de IC-verpleegkundige niet structureel beter beloond worden? “Het LNAZ is geen cao-partner, dus daar kunnen wij geen uitspraken over doen. Natuurlijk past bij het werk van een IC-verpleegkundige en verzwaring van de functie een juiste beloning. Ik weet zeker dat werkgevers en werknemers hier ook over in gesprek zullen gaan.”
Regio
Het LNAZ ziet vooral een grote rol voor de regio. Ziekenhuizen moeten daar samen met het Regionale Overleg Acute Zorg (ROAZ) zorgen dat ze voldoende capaciteit hebben voor een tweede golf van coronapatiënten. En ze moeten afspraken maken en samenwerken over opleiden. Volgens Kuipers ligt hier een uitdaging, omdat er grote verschillen zijn tussen regio’s. “Overal in Europa zag je dat. Zo gebeurde er in Groningen bijna niets. We moeten straks niet hebben dat de ene regio z’n IC-capaciteit extra moet opschalen en de andere niet. Dus moeten patiënten dan herplaatst worden, onder coördinatie van de ROAZ.” Berden zegt het belang van die samenwerking te herkennen. “We zijn in Brabant zeer tevreden over de samenwerking tussen ziekenhuizen in ROAZ-verband. Die wordt doorgezet.”
Internationaal
Het LNAZ ziet ook een rol voor ziekenhuizen in Duitsland en België. Vooral de Duitse ziekenhuizen hebben in de afgelopen maanden coronapatiënten uit Nederland opgevangen als hier de grenzen van de capaciteit dreigden bereikt te worden. Het LNAZ wil dat de overheid alvast afspraken maakt in het buitenland voor het geval dat in Nederland een piek te zien is in nieuwe patiënten. Volgens Berden valt in de samenwerking met Duitse ziekenhuizen nog wel wat te verbeteren. “Leerpunten zijn taal, bejegening van patiënten en spreiding. In de afgelopen maanden zijn 23 patiënten naar 20 verschillende Duitse ziekenhuizen verplaatst.”
Bekostiging
Het LNAZ geeft een advies over de bekostiging van die extra capaciteit. Hoeveel de extra voorbereiding gaat kosten, kunnen de schrijvers niet zeggen. Bekostiging kan volgens het LNAZ plaatsvinden via tarieven naar gebruik, een beschikbaarheidsbijdrage en een combinatie van die twee. De schrijvers van het plan zien de laatste manier als de beste keus. De NZa zou met tarieven en beschikbaarheidsbijdragen moeten komen. Kuipers benadrukt dat hier gauw stappen gezet moeten worden zodat ziekenhuizen kunnen investeren in opleiding, het bestellen van apparatuur en mogelijke herinrichting van het ziekenhuis.”
Monitoren
In de eerste maanden van de coronacrisis raakten ziekenhuizen het niet eens over de informatievoorziening omtrent de beddencapaciteit. Een deel van de ziekenhuizen wilde niet werken met het geautomatiseerd systeem 2twnty4 dat het aantal beschikbare bedden toonde, omdat die automatische melding niet goed bij de praktijk zou aansluiten. Het LNAZ schrijft nu, in lijn met de eerdere koers van het landelijke orgaan, dat het wel de bedoeling is dat alle ziekenhuizen van hetzelfde geautomatiseerde systeem gebruik maken.
Kuipers benadrukt dat hij niet wil zeggen welk systeem dat moet zijn. “Aan 2twnty4 zitten ook evident nadelen. Het moet een systeem zijn dat realtime overzicht geeft en automatisch werkt. Het kan niet zijn dat je driemaal daags het aantal vrije bedden moet invullen en dat er daardoor vertraging ontstaat. Dan blijken bedden in de ochtend in de middag opeens toch vergeven. Het is belangrijk dat ziekenhuizen zelf blijven beslissen wie ze opnemen, maar dat via deze informatie wel gericht gebeld kan worden.”
