“Verandertrajecten worden altijd aangekondigd met een plaatje van de geweldige toekomst die ze mogelijk gaan maken”, vertelt Marije van den Berg, spreker, adviseur en auteur van managementboeken, waaronder Stop. Stopstrategie voor organisaties. “Maar het gaat nooit over de zaken die daardoor zullen verdwijnen. Daar hebben we geen oog voor, want ergens mee stoppen is niet sexy. Stoppen is het meest verwaarloosde onderdeel van verandering. Maar als je daar als organisatie niet bij stilstaat en blijft pushen op het nieuwe, zorg je ervoor dat al dat nieuwe bovenop al het werk komt dat er al was. Want stoppen is iets wat je zorgvuldig moet doen en op alle niveaus in de organisatie mogelijk moet maken. Het is geen kwestie van afschaffen, maar van afleren. En vaak is samen stoppen met iets alleen mogelijk als iedereen meedoet.”
Leren stoppen
Willen ziekenhuizen ooit de gedroomde organisaties worden die door het gebruik van big data en artificial intelligence kwalitatief betere, betrouwbaardere zorg goedkoper kunnen verschaffen met minder mensen, dan zullen ze volgens Van den Berg precies dat beter moeten leren: stoppen. Stoppen met handelingen die niet meer optimaal zijn; met overbodige papierwinkels; met overleg dat niet meer nodig is, maar ook met het verlenen van overbodige zorg. “Helaas, daar zijn we niet goed in.”
Vijfminutenregistratie
Ter illustratie haalt ze het voorbeeld aan van de veelbeschreven vijfminutenregistratie in de thuis- en de jeugdzorg; al meer dan tien jaar verguisd in de managementliteratuur als symbool voor de manier waarop het management de werkvloer het leven zuur maakt. “Die vijfminutenregistratie is ondertussen zo’n drie keer afgeschaft en er zijn eindeloze sessies aan gewijd in het kader van (Ont)Regel de zorg.” Maar nog maar een maand geleden bleek doodleuk dat nog altijd een derde van de organisaties in de thuisverpleging er gewoon mee doorgaat. Zoiets afschaffen is nog niet zo makkelijk, want her en der vraagt de accountant er nog steeds om, of in de software kun je niet eens op ‘oké’ klikken als je niet eerst een tijd hebt ingevuld.”
Marije van den Berg is spreker op de Skipr masterclass Geheelmeesters op 29 september 2022. Met dromen, durven en data kunnen we steeds dichterbij de ideale zorgwereld geraken. Om een dergelijke verbeterslag te maken is een radicaal andere inrichting van de zorg én meer bravoure aan het roer nodig. Tijdens de nieuwe masterclass Geheelmeesters nemen topsprekers u mee in de ontwerpprincipes van het compromisloos radicaal betere zorg ontwerpen. Meer informatie en aanmelden
“Als iets zo hardnekkig is”, vervolgt ze, “kun je cynisch worden over het menselijk onvermogen, of je kunt je gaan afvragen: zijn we met het rigoureus afschaffen van zo’n gebruik niet het kind met het badwater aan het weggooien? Want registreren is an sich best ook wel ergens handig voor.” Naarmate ze dit fenomeen langer bestudeerde, kwam ze tot de conclusie dat het oproer over de vijfminutenregistratie vooral voortkwam uit de clash tussen managementlogica en zorglogica. “Twee manieren van omgaan met de realiteit die elkaar op dit onderwerp bestreden als water en vuur. Als er zoveel strijd is, kom je nooit tot een waardevolle dialoog over waar de pijn zit. En het maatschappelijk effect ervan is voorspelbaar: het wordt duur!!!”
Constructieve dialoog
Over dat laatste heeft Marije van den Berg natuurlijk gelijk. Het ministerie van VWS heeft miljoenen gestopt in de campagne (Ont)Regel de zorg en een goed deel daarvan is besteed aan de afschaffing van de vijfminutenregistratie. Vandaar dat ze pleit voor een constructieve dialoog binnen veranderingstrajecten over de vraag welke routines niet meer nodig of anders zullen gaan zijn. “Zodat je met aandacht afscheid kunt nemen van oude gewoonten en rituelen en iedereen in de organisatie in staat stelt om daaraan mee te doen.”
Gezien de hoeveelheid nieuwe technologie en innovatie die op de drempel staat van het ziekenhuis, lijkt wat Van den Berg zegt ook daar geen overbodige luxe. “Rond zaken als big data en artificial intelligence hangt een enorme wolk van verwachtingen. En de kern van het gesprek erover luidt: ‘Het wordt allemaal beter.’ Maar ondertussen wordt er allerhande nieuw gedrag van mensen verwacht en wordt er niet nagedacht over waar afscheid van genomen kan worden. Breng dat in kaart en praat erover, met compassie. Dat laatste is van levensbelang. En het zit gelukkig in het DNA van de zorg.”
Door Pierre de Winter
