Beeld: VectorMine/stock.adobe.com
De Tweede Kamer wil dat de NZa stopt met het verzamelen van zogeheten gepseudonimiseerde ggz-data. Een Kamermeerderheid van SP, GroenLinks-PvdA, PvdD, DENK, Volt, NSC, BBB, FVD en PVV heeft begin juni de motie-Joseph gesteund, terwijl minister Helder die motie ontraadde.
Kamer: stop met ggz-data
De motie-Joseph roept de NZa op de nu al verzamelde data op basis van de zogeheten HoNOS+-vragenlijsten te vernietigen. Bovendien wil de Kamer dat de NZa niet opnieuw overgaat tot gegevensverzameling. Verder wil de Kamer dat de NZa voor de voorspelling van de ggz-kosten voortaan slechts gebruikmaakt van geaggregeerde data en geen data op persoonsniveau.
NZa gaat data vernietigen
Volgens Helder komt de NZa al tegemoet aan de wens tot vernietiging van de ggz-data. Die is gepland per eind december 2025.
VWS kan NZa niet dwingen
Het ministerie van VWS kan de overige verzoeken in de motie echter niet uitvoeren, omdat de NZa een zelfstandig bestuursorgaan is, schrijft Helder. “Dit betekent dat de NZa niet hiërarchisch ondergeschikt is aan de minister van VWS. Ingrijpen in de bevoegdheden van het zelfstandig bestuursorgaan NZa kan alleen voor zover geldende wetgeving dat mogelijk maakt.”
Adviescommissie zorgvraagtypering
Wel zal Helder de wensen van de Kamer overbrengen aan de NZa, met het verzoek zo veel als mogelijk geaggregeerde data te gebruiken voor de doorontwikkeling van de zorgvraagtypering. Bovendien vraagt ze de Adviescommissie zorgvraagtypering om nog eens goed te reflecteren over de consequenties van het opnieuw uitvragen van HoNOS+-vragenlijsten, het gebruik van de geaggregeerde data en de zorgvraagtypering.
Wachtlijsten ggz
Het verzamelen van gepseudonimiseerde ggz-data op basis zogeheten HoNOS+ vragenlijsten ligt erg gevoelig binnen de ggz. De NZa zegt dat dit nodig is om de zorgvraagtypering beter te laten aansluiten bij de werkelijk geleverde zorg. Met meer en betere informatie over zorgzwaarte en zorgduur wil de NZa de tarieven in de nieuwe ggz-bekostiging, het zorgprestatiemodel, beter laten aansluiten op de praktijk. Als zwaardere zorg beter wordt beloond, kan de bekostiging helpen om de wachtlijsten in de ggz te verminderen, is de redenering van de NZa.
Gevoelige ggz-data
Daarom moesten psychiaters en psychologen de gegevens van hun cliënten tussen 1 juli 2022 en 1 juli 2023 geanonimiseerd uitwisselen met de NZa. Van de Autoriteit Persoonsgegevens mag de NZa dit doen, op voorwaarde dat de uitvraag maar een jaar duurt. De verzamelde gegevens betreffen onder meer verslavingsproblemen, seksuele kwesties en suïcidale gedachten. Hoewel de gegevens geanonimiseerd zijn, kan identificatie plaatsvinden bij koppeling met andere databanken.
Bodemprocedure
Mede daarom is er onder psychologen, psychiaters en cliënten breed verzet. Ze vinden dat het vertrouwen van de spreekkamer wordt aangetast. De actiegroep ‘Vertrouwen in de ggz’ verzet zich met juridische middelen. Volgens hen gaat het om ‘een aanslag op de kwaliteit van de geestelijke gezondheidszorg’ die een onacceptabele inbreuk op het beroepsgeheim van behandelaren en privacy van cliënten maakt. Bij een kort geding in november 2023 trok de NZa echter aan het langste eind. Daarop is een bodemprocedure gestart. De rechter doet op 17 juli uitspraak of de actiegroep ‘Vertrouwen in de ggz’ ontvankelijk is om de rechtszaak te voeren.
