In tegenstelling tot de farmaceutische industrie is nog weinig bekend over de financiële relaties tussen artsen en de industrie in de medische hulpmiddelensector. “Deze financiële relaties kunnen erop gericht zijn zorgprofessionals te beïnvloeden bij de keuze voor en het gebruik van een hulpmiddel”, aldus het Nivel. Voor gunstbetoon bestaan wettelijke regels. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft het Nivel opdracht geven voor een verkennend literatuur onderzoek uit te voeren naar gunstbetoon in de medische hulpmiddelen sector.
Royalties, licenties en aandelen
Een breder en wetenschappelijk inzicht in het bestaan van deze financiële relaties op dit gebied ontbreekt in Nederland en Europa. Studies uit de Verenigde Staten hebben wel betalingen van de hulpmiddelen industrie aan artsen in kaart gebracht. Daar betalen fabrikanten van medische hulpmiddelen veel geld aan individuele artsen. Volgens enkele studies overstijgen de totale betalingen aan artsen door de hulpmiddelen industrie zelfs die van de farmaceutische industrie. “Wat opvalt zijn de hoge betalingen van de hulpmiddelen industrie in de vorm van royalty’s, licenties en eigendoms- en investeringsbelangen”, constateert het Nivel.
Uit de Amerikaanse studies blijkt dat daar sommige specialismen veel en hoge betalingen ontvangen vanuit de hulpmiddelenindustrie, terwijl andere – vaak niet-chirurgische – specialismen veel minder en lagere betalingen ontvangen. Er is ook grote ongelijkheid binnen de specialismen. Een kleine groep ontvangt de bulk van het geld.
Oneigenlijke beïnvloeding
Uit enkele Amerikaanse studies blijkt dat zowel het gebruik als de keuze voor een hulpmiddel van een bepaalde fabrikant geassocieerd zijn met de financiële relatie tussen industrie en arts. De gevolgen voor de kwaliteit van zorg kon niet worden vastgesteld. “Zowel artsen als de industrie onderschrijven dat de band tussen de industrie en artsen belangrijk is, maar ook vatbaar voor risico’s op oneigenlijke beïnvloeding”, aldus het Nivel. Dit blijkt uit enkele gedragscodes en normatieve verklaringen van verenigingen van medische professies en de medische hulpmiddelen industrie. “Opmerkelijk is dat betalingen in de vorm van royalty’s, licenties en investeringsbelangen in de Nederlandse code niet expliciet of beperkt worden geadresseerd.”
Transparant register
In de Verenigde Staten is het registreren van de financiële relaties tussen de hulpmiddelensector en artsen wettelijk verplicht. Dat register biedt gegevens voor wetenschappelijk onderzoek. Voor Nederland of op Europees niveau ontbreken deze gegevens. “Een goed werkend register waar betalingen verplicht moeten worden gemeld draagt bij aan meer transparantie over de ontvangen betalingen en zo aan de borging van de wettelijke regels over gunstbetoon. Belangrijk is dan wel dat het register zo wordt ingericht dat er op eenvoudige wijze zinnige informatie aan kan worden ontleend”, adviseert het Nivel.
