AppleMark
Om de toekomstige zorgvraag het hoofd te bieden moeten ziekenhuizen meer investeren in informatie- en communicatietechnologie en minder in vastgoed. Dat constateert de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) in het visiedocument ‘Zorg voor 2020’.
Volgens de NVZ is ict niet langer een techniek die de primaire processen ondersteunt, maar een vitaal onderdeel van het primaire proces. Patiënten krijgen toegang tot hun eigen medisch dossier en meer mogelijkheden om onafhankelijk van plaats en tijd zelf hun lichaamsfuncties te meten en hierover te communiceren met hun zorgverlener.
Bovendien groeit de zorgvraag als gevolg van de vergrijzing en de toename van het aantal chronisch zieken. Om te voorkomen dat de zorg een te groot beslag legt op het bruto nationaal product moeten ziekenhuizen straks meer output leveren met hetzelfde aantal middelen en arbeidskrachten. Ict is de sleutel tot verhoging van de arbeidsproductiviteit. Daarnaast wordt de zorg steeds meer over instellingen heen in ketens georganiseerd. Bij de benodigde informatie-uitwisseling is ict wederom de spil.
Onzekerheid
Tezelfdertijd is het volgens de NVZ duidelijk dat het ziekenhuis in de toekomst met minder vierkante meters toe kan. De ligduur neemt al jaren af. De NVZ verwacht dat digitalisering van de zorg deze trend versnelt. “Zorg op afstand bij hartpatiënten zorgt voor 21 procent minder ziekenhuisopnamen wegens hartfalen. Zodra astmapatiënten zelf gaan ‘dokteren’, leidt dat tot 36 procent minder ziekenhuisopnamen”, schrijft NVZ-directeur Margot van der Starre in een blog op Skipr.nl. “Digitalisering zorgt voor meer onzekerheid over hoe de ziekenhuizen van de toekomst er uit zullen zien, qua indeling en ruimte.”Duidelijk is dat de mate van digitalisering directe invloed heeft op zaken als concentratie en spreiding van behandelingen, en daarmee ook de behoefte aan vastgoed. In de VS staat zelfs al een ziekenhuis zonder bedden. Het ziekenhuis ontwikkelt zich –zo voorspelt de NVZ- dan ook meer en meer tot een kennis- en interventiecentrum, waardoor het aantal benodigde vierkante meters zal blijven afnemen.
Clicks voor bricks
“Ziekenhuizen gaan daarom meer investeren in ‘clicks’ in plaats van in ‘bricks’”, constateert de NVZ in ‘Zorg voor 2020‘. Toch is dit eenvoudiger gezegd dan gedaan. Het voorbeeld van de reisbranche, de detailhandel en de financiële sector leert dat een digitale transformatie grote investeringen vergt, in zowel hardware, software als personeel. Hoewel de solvabiliteit en liquiditeit van de ziekenhuizen zijn verbeterd, vormt de vastgoedpositie bij het invullen van deze investeringsvraag vaak een sta in de weg. Veel ziekenhuizen zijn onder het bouwregime van weleer op groei gebouwd. Dankzij het overgangsregime dat in 2017 afloopt zijn ziekenhuizen met een piek in de kapitaallasten geholpen. Maar bij veel ziekenhuizen drukken de overtollige vierkante meters nog zwaar op de balans.
Gezamenlijke investering
Zorgverzekeraars kunnen in dit opzicht een belangrijke bijdrage leveren door met de ziekenhuizen meerjarige budgetafspraken te maken, vindt de NVZ, niet alleen over te leveren zorg, maar ook over afbouw van zorg en vierkante meters die niet meer nodig zijn. Ook het investeren in ict ziet de NVZ als een gezamenlijke opdracht voor zorgverzekeraars en ziekenhuizen. Ziekenhuizen zouden bovendien bij verbetering van de bekostigingssystematiek meer ruimte moeten krijgen om onderling afspraken te maken over investeringen in ict en techniek, inclusief het geleidelijk afschalen waar nodig. Om de samenwerking met andere zorgaanbieders en de communicatie met hen én patiënten te optimaliseren pleit de NVZ voor landelijke afspraken over connectiviteit en standaardisatie.
Naast de digitale transformatie noemt de NVZ in de toekomstvisie nog andere speerpunten. Zo wil de NVZ het zorgstelsel verhelderen en verbeteren. Ook pleit de NVZ voor vereenvoudiging van de financiële regelgeving. Dit betekent meer ruimte voor lokale afspraken en horizontaal toezicht in plaats van de huidige controles achteraf. Daarnaast wil de NVZ een oplossing voor problematiek van de dure medicijnen. De financiële kaders die zijn afgesproken met VWS waren tot 2015 net toereikend, maar de ontwikkeling van nieuwe medicijnen maakt dat ze knellen. Ook op verlanglijstje van de NVZ staat een vereenvoudiging van de kwaliteitsmetingen om zo de administratieve lastendruk terug te dringen.
