Foto: Chalabala/stock.adobe.com
Wel een goed alternatief is volgens de NZa een nieuw te ontwikkelen beschikbaarheidsbekostiging zonder productieprikkels. Demissionair VWS-minister Helder ziet hier de voordelen van in, zo laat ze in een Kamerbrief weten, maar zij denkt dat er voor een goede afweging eerst beter begrip nodig is van mogelijke gevolgen voor de praktijk. Ze noemt als voorbeelden de afbakening van de seh-zorg en de administratieve lasten.
Acute zorg
Vorig jaar adviseerde de NZa al een reorganisatie van de acute zorgketen om deze toekomstbestendig te maken. Door de enorme druk op de huisartsenpost, ziekenhuizen die door personeelstekorten tijdelijk de spoedeisende hulp moeten sluiten, problemen bij de uitstroom van patiënten en veel te weinig inzicht in elkaars capaciteit wordt de huidige situatie onhoudbaar. De Tweede Kamer nam eind oktober 2023 een motie aan van SP Tweede Kamerlid Jimmy Dijk om de spoedeisende zorg te financieren op basis van beschikbaarheid.
Concurrentiemodel
De huidige dbc-bekostiging stimuleert samenwerking in de acute zorgketen niet en bevat juist een productieprikkel. Dit moedigt niet aan om patiënten te verplaatsen naar de juiste plek. Ook past de huidige concurrentiële inkoop door zorgverzekeraars niet goed bij de beschikbaarheidsfunctie van de seh. Het in concurrentie onderhandelen met verschillende verzekeraars borgt geen integrale aanpak. Dit leidt mogelijk ook tot discussies over de fair share-bijdrage van zorgverzekeraars die geen marktleider zijn.
Productieprikkels
De prikkels die voortkomen uit een beschikbaarheidsbekostiging voor de seh hangen voor een groot deel af van de afbakening die wordt gekozen. Bij invoering van een beschikbaarheidsbekostiging vervalt de productieprikkel voor de seh. Tegelijkertijd behoudt de rest van het ziekenhuis prestatiebekostiging op basis van productie. Een groot deel van de vervolgzorg (63 procent van alle ligdagen in 2021) komt het ziekenhuis binnen via de seh. Daarom verwacht de NZa dat het overall effect op de productieprikkel van het ziekenhuis in de praktijk beperkt zal blijven.
Beschikbaarheidsbekostiging
Een vorm van beschikbaarheidsbekostiging kan bijdragen aan een betere inzet van het schaarse personeel. Hiervoor ziet de NZa een model van budgetbekostiging als het meest passend. Een dergelijke bekostiging is voor de ambulancezorg, de huisartsenposten en de acute geestelijke gezondheidszorg nu al het geval. Zorginkoop in representatie door zorgverzekeraars acht de NZa het meest passend bij de rol van de verzekeraar als regionale zorginkoper. Daarom vindt de zorgautoriteit een beschikbaarheidsbijdrage via de overheid geen geschikte bekostigingsvorm.
Normenkader
De NZa omschrijft in haar advies dat er scherpe politieke keuzes voor wettelijke kaders moeten worden gemaakt, voornamelijk over een nieuw normenkader. Dit kader moet worden gebaseerd op basis van nieuwe normen ter vervanging van de huidige 45-minutennorm. Hierbij moet de balans tussen kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid centraal staan. Het invoeren van een beschikbaarheidsbekostiging zonder een dergelijk normenkader vormt een prikkel om alle bestaande locaties in stand te houden. Dit zou de transitie naar een toekomstbestendige organisatie van de acute zorg met meer samenwerking juist belemmeren. De NZa adviseert de minister van VWS dan ook om spoedig tot een nieuw normenkader voor de beschikbaarheid van de seh te komen.
Spoedpleinen
De NZa concludeert dat de huidige bekostigingssystematiek ruimte biedt om integratie en samenwerking van hap, seh en spoedpleinen te bekostigen. Hiervoor is wel meer regionale samenwerking tussen de partners in de acute zorg nodig. De NZa: ‘Het succes van integratie en samenwerking hangt in zeer grote mate af van een gezamenlijke visie over de inrichting van zorg, een goede relatie tussen zorgaanbieders in de regio en betrokkenheid en gelijkgerichtheid van zorgverzekeraars’.
Maatwerk
Zorgaanbieders kunnen met zorgverzekeraars ook specifieke maatwerkafspraken maken over het aanbod van acute zorg in de regio. Transformatiegelden om eenmalige investeringen voor grote veranderingen te bekostigen, zijn hiervoor beschikbaar. Ook kan de Beleidsregel Innovatie in sommige gevallen een uitkomst bieden om kansrijke initiatieven te bekostigen.
Knelpunten
Toch zijn er nogal wat knelpunten die samenwerking en integratie in de weg staan, zo stelt de NZa. Deze knelpunten spelen op het gebied van gezamenlijke bouw, ict, inzet van personeel, triage en facturatie van zorg. De verschillende bekostigingsvormen in de acute zorg zorgen voor schotten en bemoeilijken integratie en samenwerken. Ook willen huisartsen en medisch specialisten snel kunnen schakelen door middel van overleg, maar komt het meekijkconsult niet altijd goed van de grond.
