NZa: Opnieuw meer private equity-partijen bij overnames

Beeld: DSGpro / Getty Images / iStock

Dat is te lezen in de Informatiekaart Concentraties in de zorg 2024, waarin de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) trends en ontwikkelingen van concentraties in de zorg laat zien.

Schaalvoordeel

Tussen juli 2022 en december 2023 heeft de NZa in totaal 293 overnames goedgekeurd. Twee keer werd er geen goedkeuring gegeven. Binnen de mondzorg, farmacie en langdurige zorg zijn de meeste overnames goedgekeurd. Schaalvoordeel is de meest genoemde reden voor overnemende organisaties. Voor organisaties die worden overgenomen is voortzetting van het bedrijf de meest genoemde reden.

Private equity

De afgelopen periode was bij 59 procent van de goedgekeurde overnames een private equity-partij betrokken. Het gaat om een private equity-partij wanneer een of meer investeringsmaatschappijen zeggenschap hebben over de organisatie. De periodes daarvoor ging het nog om 50 procent.

Er is vooral een duidelijke stijging van betrokken private equity binnen de langdurige zorg, mondzorg en overige zorgpartijen. Bij medisch-specialistische zorg, ggz en farmacie is juist een daling te zien. Betrokkenheid van private equity kwam daarmee in de huidige periode het vaakst voor in de paramedische zorg (100 procent) en mondzorg (68 procent).

Meeste overnames mondzorg

Opnieuw is de mondzorg de sector met de meest goedgekeurde concentraties, waarbij het aantal overnames wel is gedaald vergeleken met vorige periodes. De reden voor de daling is niet bekend. Binnen de farmacie is een stijging te zien van 7 procent in de vorige periode naar 14 procent nu.  

In de mondzorg en de farmacie verkopen tandartsen en apothekers vaak hun praktijk omdat ze bijna met pensioen gaan. Een andere reden die veel wordt genoemd is synergievoordeel. De overnemende organisatie doet daarbij bijvoorbeeld de administratie voor de verkopende tandarts of apotheker. De tandarts of apotheker kan zich zo meer richten op het leveren van zorg.

Langdurige zorg

De sector langdurige zorg komt uit op 11 procent van het totaal aantal goedkeuringen, vorige periode was dat nog 13 procent. Bij de langdurige zorg geven organisaties twee belangrijke redenen op voor concentratie. Een zorgaanbieder verkoopt de organisatie of een deel daarvan uit financiële noodzaak. Of een organisatie vindt zichzelf te klein en kwetsbaar om alleen door te gaan bij alle veranderingen die spelen in de zorg.

Huisartsenzorg

Het aantal overnames binnen de huisartsenzorg is gestegen van 2 naar 4 procent. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de NZa deden eerder al onderzoek naar de kansen en risico’s van grote bedrijfsketens in de huisartsenzorg. Daarbij zijn vooralsnog geen private equity-partijen betrokken, wel private investeerders.

Een belangrijke aanbeveling daarbij is dat de NZa meer mogelijkheden moet krijgen om concentraties en overnames ook op inhoudelijke gronden tegen te houden of tijdelijk uit te stellen. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport onderzoekt mogelijke aanpassingen van de zorgspecifieke concentratietoets in reactie op deze en andere aanbevelingen uit het onderzoek.

Ggz

Opvallend is een daling van het aantal concentraties binnen de ggz. Het ging om 10 concentraties de afgelopen periode. De stijgende trend van de afgelopen periodes met 22 goedkeuringen tussen half 2019 en eind 2020 en 22 goedkeuringen van begin 2021 tot en met juli 2023 is daarmee omgebogen naar een daling.

Mogelijk komt dit door de nieuwe manier waarop zorgverzekeraars voor de geleverde zorg betalen; sinds januari 2022 geldt het zorgprestatiemodel. Hierbij spelen mogelijke onzekerheden in financiën en de inzet van ggz-beroepen een rol, waardoor organisaties mogelijk een afwachtende houding aannemen met betrekking tot het aangaan van concentraties.

Goedkeuring NZa

De autoriteit toetst een fusie of overname als de zorgaanbieder aan ten minste vijftig personen zorg verleent. Zorgaanbieders mogen een fusie of overname pas tot stand brengen na goedkeuring van de NZa. De NZa geeft goedkeuring wanneer zorgaanbieders voldoende inzicht in de concentratieplannen hebben gegeven en het proces zorgvuldig is doorlopen.

Soms moeten partijen hun concentratie ook laten goedkeuren door de Autoriteit Consument & Markt (ACM). De omzet bepaalt of de ACM wel of geen goedkeuring moet geven. Tot 2022 golden er voor de zorg verlaagde omzetdrempels: zorgondernemingen moesten hun concentratie al bij een lager omzetniveau melden dan bedrijven in andere sectoren. Sinds januari 2023 zijn de omzetdrempels voor ACM-goedkeuringen weer voor alle sectoren gelijk.