NZa: zorg moet anders, maar niet via stelselwijziging

Volgend jaar is het huidige zorgstelsel vijftien jaar oud. De stelselwijziging van 2006 nam het verschil tussen het ziekenfonds en de particuliere zorgverzekering weg. Dat zorgde er volgens de NZa voor dat in het vervolg iedereen op dezelfde aanspraak kon maken.

Bestuursvoorzitter Marian Kaljouw: “Alle inwoners hebben recht op dezelfde basiszorg en dat is geregeld in een goed verzekerd pakket. Onafhankelijk van wat je inkomen, leeftijd of gezondheid is. Solidariteit vormt de basis. Dat betekent dat rijke mensen betalen voor arme mensen en gezonde mensen betalen voor zieke mensen. Dat is de grootste verdienste van dit stelsel.”

Druk op de zorg

Tegelijkertijd kent het stelsel knelpunten. De coronacrisis maakt die punten pijnlijk duidelijk, maar ze waren er daarvoor al. “De druk op de zorg, de zorgprofessionals en mantelzorgers neemt toe”, zo is in de Stand van de Zorg te lezen. “Er zijn steeds meer mogelijkheden voor behandeling en onze bevolking wordt ouder. De kosten stijgen en de wachttijden lopen op. Het personeelstekort in de zorg is niet alleen op te lossen door nóg meer mensen op te leiden. Er is discussie nodig over wat zorg is, en hoe we kunnen voorkomen dat mensen zorg nodig hebben.”

Het huidige zorgstelsel biedt volgens de NZa genoeg ruimte om hier iets aan te doen. Daarvoor moet er wel iets gedaan worden aan de financiële prikkels in de bekostiging. Die prikkels moeten gericht worden op de meerwaarde die zorg heeft voor de patiënt, stelt de zorgautoriteit. “Daarmee bedoelen we zorg die nodig is en bijdraagt aan de kwaliteit van leven van mensen. Pas wanneer de financiën passende zorg stimuleren, zullen trajecten als Zinnige zorg en de Juiste zorg op de Juiste plek hun volle potentieel bereiken. Hiervoor is goede en actuele informatie nodig. Om die te ontsluiten is meer regie van de overheid noodzakelijk.”

Volgens de NZa is een stelsel ook niet “zaligmakend”. “Stelsels lossen geen problemen op, dat doen mensen,” aldus Marian Kaljouw. “Een van die problemen is de productieprikkel voor zorgaanbieders. Het loont om meer zorg te geven dan nodig is. Daar moeten we vanaf. We zien voldoende mogelijkheden om binnen het huidige stelsel aanpassingen te doen. Zorgverzekeraars maken nog te weinig gebruik van de mogelijkheden om afspraken te maken over uitkomsten van de zorg en innovatie.”

Passende zorg

Tijdens de coronacrisis is veel zorg uitgesteld. Een deel van die zorg bleek, aldus de NZa, ook niet nodig en hoeft dus ook niet te worden ingehaald. Deze zorg was normaal gesproken wel geleverd. “Wij zien de productieprikkel in het systeem als een van de oorzaken hiervoor. Behandelen loont immers. Daarom wil de NZa de productieprikkels uit het stelsel halen en inzetten op passende zorg. Zorgverzekeraars en zorgaanbieders moeten zorg stimuleren die daadwerkelijk bijdraagt aan het functioneren van mensen. Ook moeten investeringen in digitale zorg lonen. We zullen de minister van VWS binnenkort samen met Zorginstituut Nederland adviseren over passende zorg.”

Samenwerking

Tot slot toonde de coronacrisis de noodzaak om samen te werken, stelt de NZa, tussen de verschillende zorgverleners, en tussen zorgaanbieders en verzekeraars. Regionaal, en landelijk. “Actuele informatie is essentieel om de zorg rondom een patiënt te coördineren.  Maar ook voor het maken van beleid dat aansluit bij de praktijk. De corona-crisis heeft ons laten zien hoe belangrijk actuele gegevens zijn en dat deze niet altijd beschikbaar zijn. De NZa pleit voor meer regie door de overheid”, aldus de zorgautoriteit.