De omzet van de Nederlandse ziekenhuizen is in 2008 met 7,4 procent gestegen tot 16,8 miljard euro. Dit komt grotendeels door het vrije marktsegment, dat zo’n 410 miljoen euro hoger is uitgevallen dan verwacht. Dat blijkt uit een analyse op basis van 91 jaarverslagen van Nederlandse ziekenhuizen door Roland Berger Strategy Consultants.
Marktwerking: meer betalen
Volgens het consultancy bureau is de omzetstijging in het vrije marktsegment een duidelijk signaal dat de invoering van de vrije marktwerking nog niet vlekkeloos verloopt. Oftewel: we moeten met z’n allen veel meer betalen.
Omzet doelmatig aanwenden
Eind mei signaleerde de NVZ vereniging van ziekenhuizen al dat de vrijeprijsvorming de resultaten van ziekenhuizen opkrikte. De omzetstijging van de Nederlandse ziekenhuizen van 7,4 procent “is aanmerkelijk hoger dan de gemiddeld 5,2 procent stijging over de vier voorgaande jaren. De stijging is ook bijna 3 procent hoger dan de economische groei in 2008”, licht Tijo Collot d’Escury van het Nederlandse kantoor van Roland Berger toe.
“Over de periode 2002 tot 2008 groeide de economie met 28 procent, terwijl de ziekenhuisomzetten met 41 procent toenamen, anderhalf keer zoveel. Indien doelmatig, kan een sterke groei uiteraard goed zijn voor de werkgelegenheid en innovatie bij de ziekenhuizen. In dit geval moet deze groei echter wel betaald worden uit, grotendeels verplichte, zorgverzekeringpremies waardoor de collectieve lasten stijgen.” In de analyse van Roland Berger zijn alleen de ziekenhuisomzetten meegenomen; de honoraria van medisch specialisten zijn buiten beschouwing gelaten.
Productie stijgt 4,2 procent
De totale productie in ziekenhuizen is in 2008 met 4,2 procent gestegen. Slechts een klein deel hiervan, ongeveer 1 procent, komt door de vergrijzing en bevolkingstoename. De resterende ruim 3 procent kan worden toegeschreven aan meer ziekenhuiszorg per persoon. ,,Dit effect is al jaren zichtbaar”, stelt Robin Alma, projectmanager bij het Healthcare Competence Center van Roland Berger.
“Door innovatie kunnen bijvoorbeeld aandoeningen die voorheen onbehandelbaar waren, nu wel aangepakt worden of geven nieuwe, en vaak duurdere, behandelmethodes betere resultaten. Tevens wordt de gemiddelde patiënt mondiger en eist ook meer zorg.” De gemiddelde prijs van een behandeling is met 3,2 procent toegenomen. Dit is hoger dan de inflatie van 2,5 procent over 2008.
Verdubbeling omvang B-segment
In 2008 is de omvang van het B-segment toegenomen van ongeveer 10 procent van de behandelingen tot 20 procent van de behandelingen. Om deze overgang kostenneutraal te laten verlopen, wordt het budget van de ziekenhuizen verlaagd (opgeschoond) met het bedrag dat de ziekenhuizen naar verwachting terug kunnen verdienen in het B-segment. In 2008 is echter aanzienlijk meer terugverdiend dan opgeschoond.
Onevenredige groei
De opschoning van budget en kapitaallasten in 2008 bedroeg ongeveer 800 miljoen euro. Het B-segment steeg in 2008 echter met 1,3 miljard euro. Daarmee is het B-segment met 410 miljoen euro, ongeveer 50 procent, meer toegenomen dan verwacht. Hierin is rekening gehouden met een normale productie- en prijsstijging van ongeveer 90 miljoen euro.
De omzet van Nederlandse ziekenhuizen is grotendeels gebudgetteerd. Een deel van omzet komt echter uit het vrije marktsegment, het zogenaamde B-segment. In dit B-segment kunnen ziekenhuizen met zorgverzekeraars onderhandelen over prijs en volume. Door meer patiënten te behandelen of door een betere prijs af te spreken, kunnen ziekenhuizen meer omzet behalen.
Oorzaken omzetgroei B-segment
Als mogelijke oorzaken van de flinke omzetgroei van het B-segment noemt Alma drie punten. “Het is mogelijk dat ziekenhuizen vanwege de directe impact op de omzet actiever zijn gaan sturen op deze behandelingen. Een tweede mogelijkheid is dat de gemiddelde prijs van de behandelingen is toegenomen. Wij achten dit minder waarschijnlijk omdat zorgverzekeraars dit door onderhandelingen laag proberen te houden. Tenslotte is het uiteraard ook mogelijk dat de berekeningen achter de opschoning niet correct zijn uitgevoerd. Onder andere het Ministerie van VWS zal snel meer duidelijkheid moeten krijgen over de exacte oorzaken, aangezien het B-segment per 1 januari 2010 verder zal zijn toegenomen tot ongeveer 34% van de behandelingen.”
De omzetstijging van de algemene en topklinische ziekenhuizen wordt voor circa 55% verklaard door de onverwachte toename van het B-segment. Vanwege de beperkte omvang van het B-segment bij academische ziekenhuizen heeft de onverwachte toename minder effect op de totale omzetstijging. Hierbij is de omzetstijging met name aan toename van het reguliere budget, meer diensten voor derden en hogere uitgaven aan onderzoek en onderwijs toe te schrijven.
Roland Berger ziekenhuisstudie
De analyse van de omzet van de Nederlandse ziekenhuizen is een onderdeel van de jaarlijkse ziekenhuisstudie van Roland Berger. De nieuwste ziekenhuisstudie zal binnenkort verschijnen en behandelt de belangrijkste uitdagingen waar de Nederlandse ziekenhuissector momenteel mee geconfronteerd wordt. Voor deze analyse zijn de net verschenen jaarverslagen van alle 91 Nederlandse ziekenhuizen meegenomen.
