166672191
Onderzoeksinstituut NIVEL ziet in ruim één op de tien patiëntendossiers van zelfstandige klinieken een verhoogd risico op zorg-gerelateerde schade. De empirische basis van het onderzoek is door de lage deelnamebereidheid beperkt. Slechts tien klinieken deden mee, waar alleen branchevereniging ZKN al 170 leden telt. Als reden voor hun terughoudende opstelling voeren de klinieken gebrek aan tijd en capaciteit aan.
Bij 13 procent van de 264 onderzochte patiëntendossiers is volgens NIVEL sprake van een verhoogd risico op zorg-gerelateerde schade. Bij 4 procent van de onderzochte patiënten was er een probleem tijdens de ingreep. Nog eens ruwweg 9 procent van de patiënten kreeg een complicatie na de ingreep. Drie van de 46 patiënten die plastische chirurgie ondergingen, werden vanwege complicaties opgenomen in het ziekenhuis.
Naast problemen in het operatieve proces ziet NIVEL lacunes in de dossiervoering. In 85 procent van de patiëntendossiers is een checklist rondom het operatieve proces aanwezig, maar 24 procent hiervan is volgens NIVEL niet adequaat, omdat bepaalde checks niet zijn genoteerd. Ook documentatie over de postoperatieve fase is niet altijd aanwezig. Complicaties en de gevolgen daarvan zijn bijvoorbeeld niet altijd terug te vinden in het dossier van de patiënt.
NIVEL benadrukt dat het gezien de beperkte omvang van het onderzoek niet valt vast te stellen of het hier om vermijdbare schade gaat. Ook Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN) plaatst nadrukkelijk kanttekeningen bij het onderzoek. “Het is een eerste verkennend onderzoek, waar je gezien de beperkte reikwijdte en het ontbreken van een inhoudelijke beoordeling door medisch specialisten geen echte conclusies aan kunt verbinden”, reageert directeur Paulette Timmerman.
Tevreden
Ondanks deze kritische bevindingen laat het onderzoek in opdracht van VWS volgens NIVEL zien dat “er veel goed gaat op het gebied van patiëntveiligheid in zelfstandige klinieken”. In de klinieken voor orthopedie en plastische chirurgie vindt bijvoorbeeld altijd een deliriumscreening plaats bij oudere patiënten. Bij de onderzochte heup- en knieoperaties werd altijd antistolling voorgeschreven. De dossiervoering is bij de meeste patiënten van voldoende of goede kwaliteit; de meeste onderdelen zijn aanwezig en bevatten de juiste informatie.
Bij 94 procent van de onderzochte patiënten vindt voorafgaand aan de ingreep een verificatie plaats van de medicatie die de patiënt gebruikt. De deelnemende orthopedische klinieken en de klinieken voor plastische chirurgie voeren altijd een ontslagverificatie uit. Bij de oogheelkundige klinieken is dat 90 procent van de patiënten. Aan alle patiënten die totale heup- of knievervanging ondergingen, wordt antistolling volgens de aanbevelingen voorgeschreven. Qua patiënttevredenheid scoren de onderzochte klinieken goed. Ruim 88 procent van de onderzochte patiënten is tevreden over het resultaat van de ingreep.
Reputatieschade
Opvallend is de geringe deelnamebereidheid onder de zelfstandig klinieken. Naast tijd- en capaciteitsgebrek voert een enkele kliniek angst voor reputatieschade en de kans op extra toezicht als argument aan. In een schriftelijke reactie op het NIVEL-onderzoek laat de minister Bruins voor Medische Zorg en Sport weten de opstelling van de klinieken te betreuren, “omdat hierdoor de gepresenteerde resultaten slechts een beperkte zeggingskracht hebben: zowel de positieve punten als de verbeterpunten zijn niet generaliseerbaar”. Hij gaat het NIVEL opdracht geven om dit dossieronderzoek te herhalen. ZKN-directeur Timmerman wijt de gereserveerde opstelling aan “onbekendheid”. “Bij ziekenhuizen doet het NIVEL al jaren onderzoek, maar het is voor het eerst dat nu ook klinieken worden aangeschreven.”
Serieus nemen
“Ik reken erop dat de zelfstandige klinieken de handschoen oppakken en zich realiseren dat meedoen inzet en tijd vraagt, maar vooral ook veel kansen biedt voor kwaliteitsverbetering en vernieuwing”, aldus Bruins. “Als de zelfstandige klinieken transparantie en kwaliteitsverbetering serieus nemen- en dat doen zij- dan is het mijns inziens geen optie om bij de volgende ronde niet deel te nemen aan dit dossieronderzoek. Transparantie en kwaliteit staan bij de brancheorganisatie Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN) al jaren hoog in het vaandel. Ik reken daarom ook op ZKN om het pleidooi van de onderzoekers voor deelname van klinieken aan dit dossieronderzoek niet alleen publiekelijk te ondersteunen maar ook actief uit te dragen bij de eigen achterban en daarbij na te gaan welke acties kunnen helpen om deelname te bevorderen.”
“Wij pakken de handschoen graag op”, zegt Timmerman. “Met VWS en NIVEL zijn wij doordrongen van het belang van goed onderzoek naar kwaliteit. Als er een vervolgonderzoek komt, gaan we onze leden zeker informeren en stimuleren om mee te doen.”
