Merge powers business concept as two boxing gloves sewed and stitched together with thread as a metaphor for competitors joining forces for a united fight to win market share and financial dominance working together. © freshidea / fotolia.com
Ouderenbond ANBO worstelt met grote onenigheid binnen de eigen achterban. Volgens dissidente ANBO-leden hebben zich tientallen lokale afdelingen afgescheiden uit onvrede over de koers van de bond en het “dictatoriale” optreden van algemeen directeur Liane den Haan. Nog eens tientallen afdelingen zouden eenzelfde stap overwegen.
Waar het landelijke bureau voorstander is van lobbywerk en belangenbehartiging op landelijk niveau, willen de bestuurders van een toenemend aantal afdelingen juist meer mogelijkheden om op lokaal niveau met gemeenten te kunnen praten over de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en sociale activiteiten blijven organiseren.
De bestuurders van met name de noordelijke afdelingen zijn het niet eens met hun nieuwe rol binnen ANBO en hebben dat laten weten aan het landelijke bureau. Directeur-bestuurder Liane den Haan reageerde volgens Jan van Olffen van de afdeling Leeuwarden door te dreigen bestuurders te royeren. De ANBO heeft alvast de bankrekeningen van lokale afdelingen geblokkeerd. Dit laatste bevestigt de ANBO, die wil voorkomen dat de ontevreden vrijwilligers geld dat bedoeld is voor dienstverlening aan de leden gebruiken voor rechtszaken tegen de organisatie.
Statuten
De problemen begonnen bij de wijziging van de statuten van ANBO in 2012. De organisatie moet meer lobbyen en de belangen behartigen van aangesloten ouderen – op landelijk niveau, vindt directeur-bestuurder Liane den Haan. Vertegenwoordigden de afdelingsbestuurders voorheen de leden, sinds de invoering van de nieuwe statuten zijn zij primair uitvoerders van het beleid van het landelijke bureau. Volgens de dissidenten betekent dit dat ze niet meer mogen meedenken over het beleid. Ook mogen ze naar eigen zeggen niet meer in geïnstitutionaliseerd verband overleggen of samenwerken met de andere ouderenbonden Unie KBO en PCOB, zoals nu in het noorden nog wel gebeurt.
“Je moet als afdeling overal toestemming voor vragen en mag niks meer zelf beslissen”, zegt gewezen bestuurder Jan van Olffen, die uit onvrede is opgestapt als voorzitter van de afdeling Leeuwarden. “Afdelingen in het noorden willen themamiddagen organiseren over onderwerpen als de WMO. ANBO staat het niet toe en wil dat er landelijke voorlichtingsbijeenkomsten komen. Dat is niet handig, want er zijn nogal wat verschillen tussen gemeenten op het WMO-dossier.”
Voormalig afdelingsbestuurder Eint Ockels is één van de mensen die meet af aan kritisch was over de statutenwijziging. “We waren bang dat de veranderingen ertoe zouden leiden dat de afdelingen minder zeggenschap kregen”, verwoordt hij het toenmalige gevoelen binnen het gewest Overijssel. “Om dat te voorkomen wilden we een aantal zaken amenderen. Wat er toen gebeurde, geloof je niet. Liane den Haan dreigde mensen te royeren, ze beschuldigde sommigen van ons van fraude.”
De manier waarop ANBO in reactie op de kritiek is omgegaan met de lokale bestuurders zit Van Olffen dwars. “Veel bestuurders zijn al jaren actief voor de ANBO. Het is niet netjes hoe het landelijk bestuur hen behandelt.” Hij noemt het optreden van Den Haan “dictatoriaal”. Mensen worden volgens hem ten onrechte beschuldigd van opruiing en weggezet als ‘slechts vrijwilligers’ die er niets van snappen.
Bemiddeling
Het conflict kwam tot een voorlopig hoogtepunt in de zomer van 2013. “Steeds vroegen wij bemiddeling zoals de statuten voorschreven”, aldus Ockels. Maar volgens hem weigerde het landelijke bureau dat. Uiteindelijk royeerde ANBO meerdere bestuurders van het gewest Overijssel, met als argument dat zij de organisatie zouden hebben geschaad door leden weg te kapen voor de nieuwe ouderenbond die ze intussen in oktober 2013 hadden opgericht: de Nieuwe Bond voor Ouderen Nederland (NBVON). Er volgden rechtszaken. ANBO moest van de rechter de beschuldigingen tegen de voormalige bestuurders rectificeren en de ex-bestuurders mochten het ledenbestand van ANBO gebruiken voor de nieuwe bond.
Overigens ging een meerderheid van de voorzitters van de toenmalige gewesten in 2012 akkoord met de nieuwe statuten. Volgens Ockels kon dit alleen gebeuren doordat voorzitters die het niet met de statutenwijziging eens waren uit de ANBO werden gewerkt. Dit lot viel volgens Ockels –tegenwoordig voorzitter van de NBVON- ook de voorzitter ten deel van ‘zijn’ gewest Overijssel: Martin Hendriksen.
Menig bestuurder die destijds groen licht gaf voor de nieuwe koers van ANBO heeft daar inmiddels spijt van, stellen Van Olffen en Ockels. Zij zien het verzet tegen de nieuwe ANBO-koers dan ook gestaag groeien onder de lokale afdelingen. Behalve de Overijsselse NBVON hebben ook ex-bestuurders van ANBO in Noord-Holland en Utrecht zich afgescheiden om nieuwe ouderenbonden te beginnen. Voormalige afdelingsbestuurders van ANBO hebben, voor zover bekend, zo’n 26 nieuwe, lokale bonden opgezet.
Volgens NBVON-voorzitter Ockels zal het daar niet bij blijven. “Nu richt de toorn van het landelijke bestuur zich op de noordelijke afdelingen, maar er zijn meer lokale bestuurders die ons bellen over het opzetten van een nieuwe bond”, aldus Ockels. Namen wil hij niet noemen, vanwege de angst onder betrokkenen. “De ANBO is een machtig orgaan. Mensen hebben gezien hoe het landelijke bestuur alles op alles zette om Overijssel dwars te zitten.”
Nieuwe ouderenbond
Ondanks de verstoorde verhoudingen willen de ontevreden noordelijke afdelingen een poging ondernemen om het conflict met ANBO op te lossen. Ze studeren op een brief aan de raad van toezicht, met de vraag of die wil bemiddelen tussen de afdelingen en Den Haan. Als dit nergens toe leidt, zijn de bestuurders in het uiterste geval bereid om uit de ANBO te stappen en een nieuwe ouderenbond te starten, misschien onder de noemer NBVON. De betrokken bestuurders zouden zo’n 3500 leden vertegenwoordigen.
Democratisch besluit
In een reactie op de aantijgingen wijst ANBO-woordvoerder Frank van der Aa erop dat de leden in 2012 akkoord zijn gegaan met de gewijzigde statuten. “Er is democratisch besloten om de statuten te veranderen. Bovendien loopt dit proces al zes jaar. We hebben dit zorgvuldig aangepakt, we zijn de boer op gegaan en hebben de leden om hun mening gevraagd. De ANBO wil naar een nieuwe, modernere organisatie die belangen van leden goed kan behartigen in bijvoorbeeld de politiek. We willen professionaliseren. Het gevolg is dat de lokale bestuurders niet meer namens de leden spreken en dus macht kwijtraken.”
Dat Liane den Haan het nu moet ontgelden, vindt hij onterecht. “Sommige ontevreden vrijwilligers zien haar als een dictator. Ten onrechte. De leden hebben echt via democratische weg ingestemd met de organisatorische wijzigingen.”
Over het verzet in het noorden zegt hij: “We hebben een conflict met een klein groepje afdelingsbestuurders.” Volgens Van der Aa gaat het om de bestuurders van enkele afdelingen van de in totaal negentig die het noorden telt, en niet om 52 afdelingen, zoals ontevreden bestuurders stellen.
