Hoewel het op veel onderdelen goed gaat met de kwaliteit van zorg in particuliere klinieken, zijn er nog veel verbeteringen nodig. Om de veiligheid en kwaliteit te verbeteren moeten de particuliere klinieken de risico’s scherper in beeld krijgen. Dit stelt de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) in het rapport ‘Toezicht particuliere klinieken 2014: de schouders eronder!’.
De Inspectie bezocht 21 klinieken. Bij achttien daarvan legde de IGZ 106 verbetermaatregelen op (variërend van twee tot negen per kliniek) waaronder kwaliteitsbeleid professionals, medicatieveiligheid, infectiepreventie en medisch apparatuur. Daarnaast is in dertien klinieken het operatief proces door de IGZ uitdrukkelijk getoetst op onder meer infectiepreventie, medicatieveiligheid, stopmomenten als de time-out, patiënten-identificatie en juiste klasse van de operatiekamer. De meeste klinieken kregen de kans zelf zaken op orde te brengen. Bij twee klinieken waren de tekortkomingen echter ernstig en was de kwaliteit en veiligheid van zorg dermate risicovol dat de Inspectie verscherpt toezicht heeft ingesteld.
De IGZ heeft in de bezoeken vastgesteld dat op de hoofdthema’s ‘bestuurlijke verantwoordelijkheid’, ‘incidentenmanagement en patiëntenrechten’ en ‘infectiepreventie’ maar matig werd gepresteerd. Onder het hoofdthema ‘bestuurlijke verantwoordelijkheid’ viel bijvoorbeeld de verdeling van verantwoordelijkheden in negatieve zin op. Vier klinieken hadden geen verantwoordelijkheidsverdeling, niet binnen de kliniek en niet met betrekking tot de samenwerking met externen. De IGZ acht het belangrijk dat er een duidelijke verdeling bestaat van taken en verantwoordelijkheden ten aanzien van de onderdelen van het zorgproces. “Ook voor de patiënt moet duidelijk zijn wie zijn aanspreekpunt is en wie zijn hoofdbehandelaar.”
Een ander onderdeel van ‘bestuurlijke verantwoordelijkheid’ waarop klinieken niet goed presteren, is de samenwerking met ziekenhuizen. Dit komt neer op het maken van afspraken met een regionaal ziekenhuis, in geval van calamiteiten en complicaties die de setting van een particuliere kliniek overstijgen. Maar ziekenhuizen weigeren deze samenwerking, volgens bestuurders van particuliere klinieken. De Inspectie verwacht echter wel van particuliere klinieken “aantoonbare inspanningen” om samenwerking te realiseren.
Tekortkomingen
Dertien klinieken voldeden niet aan criteria met betrekking tot het hoofdthema ‘incidentenmanagement en patiëntenrechten’. Acht van de zeventien tekortkomingen betroffen de klachtenprocedure, die niet kenbaar werd gemaakt aan patiënten of inhoudelijk niet deugdelijk was en niet voldeed aan de Wet klachtrecht cliëntenzorgsector. Drie klinieken hadden geen beleid met betrekking tot de analyse van incidenten en/of calamiteiten.
De Inspectie constateerde bij twaalf klinieken negentien tekortkomingen betrekking tot het hoofdthema ‘infectiepreventie’. Bij vier klinieken waren tekortkomingen van de behandelruimten (OK’s en behandelkamers) conform de WIP-richtlijnen. Bij vier klinieken bleken medewerkers die de interne sterilisatie van instrumentarium verzorgden niet over de juiste scholing te beschikken. Drie klinieken hadden geen adequate registratie van postoperatieve wondinfecties. Bij twee klinieken was het MRSA/BRMO-beleid niet op orde.
Verder vielen binnen ‘infectiepreventie’ volgens de Inspectie de “matige scores” op met betrekking tot de bouwkundige omstandigheden van behandelruimten (OK’s en behandelkamers) en het ontbreken van een registratie van postoperatieve wondinfecties. Bij onderzoek blijkt regelmatig dat zowel de particuliere klinieken zelf als de door hen ingehuurde deskundigen de criteria in de geldende richtlijnen (inzake de bouwkundige omstandigheden van OK’s en behandelkamers) verschillend interpreteren of niet kennen. De IGZ ontwikkelt op dit moment een toetsingskader op basis van de meest recente richtlijnen en zal dit bij gereedkomen in het veld kenbaar maken.
Toezichtbezoeken
Het is de eerste keer dat de IGZ, naast de jaarlijkse uitgaven van ‘Het resultaat telt’, in deze vorm een rapport over de particuliere klinieken naar buiten brengt. Dit rapport gaat over toezichtbezoeken die de Inspectie heeft gedaan naar aanleiding van risico-indicatoren, signalen en informatie uit het veld en informatie van de IGZ. De bezoeken die de IGZ in 2014 heeft gebracht in deze sector waren specifiek gericht op het operatief proces en de risicobeheersing van de hele kliniek.
Voor zorg geleverd in het ziekenhuis of in een particuliere kliniek zijn dezelfde wetten, regels, normen en richtlijnen van toepassing. “De patiënt moet er op kunnen vertrouwen dat de zorg in particuliere klinieken goed en veilig is”, aldus de Inspectie. Ook in 2016 houdt de IGZ om die reden transparant toezicht op de particuliere klinieken door onaangekondigde inspecties. Verder gaat de Inspectie in gesprek met bestuurders, koepels, wetenschappelijke verenigingen, zorgverleners en patiënten.
