Personeelstekorten hebben volgens AZW verschillende oorzaken. “Op de arbeidsmarkt ontmoeten vraag en aanbod elkaar met als resultaat de vervulde vraag. Deze ligt nooit op het niveau van de totale vraag. Op elk moment zijn er vacatures die nog niet zijn vervuld. Ook kan er sprake zijn van een mismatch tussen vraag en aanbod, waardoor niet kan worden voorzien in de arbeidsvraag.”
In- en uitstroom
De onderzoekers verwachten dat de instroom van personeel in de geestelijke gezondheidszorg een licht dalende trend zal laten zien tot en met 2031. De uitstroom in de branche zal naar verwachting licht flucturelen, maar blijft ongeveer gelijk. Dit wordt veroorzaakt door een steeds grotere groep werkenden die de pensioensgerechtigde leeftijd bereikt.
Verschuiving van zorg
Het personeelstekort kan ook lager uitkomen, op zo’n zevenduizend professionals. Daarvoor moeten er verschuivingen plaatsvinden in het zorg- en welzijnsaanbod. “Het gaat vooral om het voorkomen van zorg door welzijn en het verschuiven van specialistische zorg naar meer generieke en laagdrempelige zorg en welzijn. Ook wordt gekeken naar de beweging van intramurale zorg naar ambulante zorg en welzijn”, stellen de onderzoekers van het programma AZW.
Het scenario bevat bijvoorbeeld de volgende verschuivingen:
• Vanuit UMC’s en overige instellingen (tweede en derde lijn) naar de eerstelijnszorg (zoals huisartsen) en de thuissituatie.
• Van gespecialiseerde GGZ naar generalistische basis-GGZ.
• Verdergaande extramuralisering van zorgzwaartepakketten 4 t/m 6 in de verpleging en verzorging richting thuiszorg.
• Insteek op preventie van zorg door meer inzet van sociaal werk, met een afname van de zorgbehoefte in de ziekenhuizen, GGZ, huisartsenzorg, overige zorg, verpleging en verzorging en gehandicaptenzorg. Het scenario laat ons zien wat het effect zou kunnen zijn op het tekort op de arbeidsmarkt. Met inzet op preventie en verschuivingen tussen branches neemt het tekort in de branche geestelijke gezondheidszorg in 2031 naar verwachting af met 2300 personen.
Mooi dat er nagedacht wordt over hoe te anticiperen op wat er komen gaat. Maar hetzelfde probleem bestaat ook binnen de eerstelijns zorg. Binnen de thuiszorg ervaren we nu al een toename van cliënten met psychische problemen. De gevolgen van de dubbele vergrijzing hebben we uiteraard ook in de eerste lijn. Deze oplossings richting is mooi bedacht in theorie. Ik denk dat in de praktijk thuiszorgorganisaties in de toekomst intoenemende mate zorgvragen gaan weigeren omdat het team vol zit en de vraag wat de cliënt nodig heeft niet geboden kan worden.