Een groep gemeenteambtenaren ging in 2018 met Trimbos-onderzoeker Lian Smeets op studiereis naar IJsland. Met als doel meer te leren over de IJslandse preventieaanpak, die zich richt op preventie van alcohol-, drugs- en tabaksgebruik onder jongeren.
Zinvolle vrijetijdsbesteding
De afgelopen twintig jaar heeft de IJslandse aanpak tot een afname van het middelengebruik onder IJslandse jongeren geleid. Uit onderzoek blijkt dat een zinvolle vrijetijdsbesteding een van de beschermende factoren is in het voorkomen van middelengebruik onder jongeren. IJsland heeft daarom geïnvesteerd in allerlei sport-, cultuur- en muziekactiviteiten voor jongeren. Door deze investering is het voor IJslandse jongeren heel normaal geworden om vier keer per week te voetballen, naar muziekles te gaan of te basketballen.
Van IJsland naar Nederland
De afgelopen drie jaar hebben zes Nederlandse gemeenten in een pilot het IJslandse model geïmplementeerd in hun gemeente. De gemeenten Amersfoort, Hardenberg, samenwerkingsverband Kempengemeenten (Bergeijk, Bladel, Eersel, Reusel-De Mierden), Súdwest-Fryslân, Texel en Urk waren van de partij. Het Trimbos-instituut en het Nederlands Jeugdinstituut begeleidden deze pilot in samenwerking met het Icelandic Centre for Social Research and Analysis (ICSRA).
“In de pilot hebben we samen de vertaalslag gemaakt van IJsland naar Nederland. Gemeenten en hun lokale partners werken samen aan het creëren van een gezonde omgeving voor hun jongeren”, vertelt Trimbos-onderzoeker Lian Smeets, die de gemeenten begeleidde. De nadruk ligt op de domeinen vrije tijd, gezin, school en de peergroep (vrienden en leeftijdsgenoten), waarbinnen risicofactoren worden beperkt en beschermende factoren worden versterkt.
Jeugdbeleid
Het IJslands model biedt de gemeenten een toegankelijke manier om wetenschap en lokale cijfers als basis te stellen voor hun jeugdbeleid. “Daarnaast zien we dat de samenwerking enorm verbeterd is tussen gemeenten, ggd, scholen, jongerenwerk, verslavingszorg, sportclubs en allerlei andere, lokale organisaties. We zien dat deze verbeterde samenwerking zorgt voor veel enthousiasme en draagvlak bij de gemeenten en hun lokale partners. Deze organisaties weten elkaar beter te vinden en bespreken gezamenlijk lokale cijfers over hun jeugd. Zo bepalen ze samen de richting van het jeugdbeleid”, vertelt Smeets.
Dit heeft geleid tot diverse preventieactiviteiten in de gemeenten, zoals gratis aanbod van sport-, muziek- en cultuuractiviteiten, theateravonden voor ouders over hun kind en aandacht voor welbevinden op scholen. De zes pilotgemeenten, het Trimbos Instituut en het NJi zijn enthousiast over deze werkwijze. Ze roepen andere gemeenten op ook met de methodiek kennis mee te maken, aldus Smeets.
