De basiszorg is ernstig verschraald, aldus de GGD’en. “Gezondheidsbescherming heeft het te lang verloren van andere budgettaire noden. Daarbij leert corona dat Nederland beter voorbereid moet zijn op gezondheidsuitdagingen en -crisis”, luidt de oproep. Nu de zwaktes in het publieke gezondheidssysteem zijn blootgelegd, is het volgens de directeuren tijd voor ingrijpen. In de brief dragen zij vier actiepunten aan die het kabinet moet oppakken.
Crisisorganisatie optuigen
Volgens Rouvoet was de opschaling en het optuigen van de crisisorganisatie afgelopen jaar een megaoperatie voor de GGD’en en GHOR-bureaus. Rouvoet zegt dat de landelijke crisisstructuur, inclusief zijn GGD’en, “niet toegerust en voorbereid” waren op een pandemie. De GGD kreeg veel kritiek op de trage uitbreiding van de testcapaciteit en het al snel moeten stoppen van het volledige bron- en contactonderzoek. Volgens Rouvoet misten zij door jarenlange bezuinigingen robuustheid en het opschalingsvermogen.
“Grootste knelpunt in opschaling en uitvoering is, naast het tekort aan mensen en middelen, vooral gelegen in een nationaal onvoldoende uitgewerkte rolverdeling. Coördinatie en regie op inhoud en uitvoering tussen partners en tussen het landelijke en regionale niveau moet beter, zodat meer als één partij kan worden opgetreden”, pleiten de GGD’en.
De komende tijd moet er daarom volgens de GGD’en en GHOR geïnvesteerd worden in een slagvaardige nieuwe crisisorganisatie. “Een volgend kabinet moet daarbij 25 miljoen euro uittrekken voor versterking en het landelijk laten aansluiten van de GGD-crisisinfrastructuur hierbij.” Verder heeft de coronacrisis het belang van veilige en betrouwbare datavoorziening aangetoond. “Beschikken over data en het delen ervan met andere partners, is nodig om de juiste keuzes te maken, zeker in crisistijd. Een structurele investering van 100 miljoen is hiervoor nodig.”
Preventie
Ook moet er meer werk gemaakt worden van preventie, zodat de gezondheidsverschillen en kosten worden teruggedrongen. “Het ligt dan ook voor de hand om gezondheidsbevordering ook wettelijk als taak bij de GGD’en te beleggen en ze een coördinerende rol te geven in de regionale infrastructuur.” Daarom doen de GGD-directeuren een oproep voor wettelijke verankering, een landelijke aanpak en een investering van 50 miljoen euro.
Tenslotte willen de GGD’en dat er een basispakket gezondheidsbeschermende maatregelen door het kabinet wordt vastgesteld. Hoog op de agenda staat infectiebestrijding (100 miljoen) en jeugdgezondheidszorg (300 miljoen). “Professionals zien welke extra hulp nodig is voor ouder en kind, maar kunnen die alleen bieden wanneer gemeenten ruimte hebben om daarvoor te kiezen.” Deze infrastructuur in de jeugdgezondheidszorg vergroot volgens de GGD’en het risico op een ongelijke start en leidt op termijn tot een toename van de druk op jeugdzorg en gemeentelijke ondersteuning. Daarnaast is er volgens de organisatie 25 miljoen euro nodig om “het GGD-takenpakket, de kennis, kunde, menskracht en middelen van elke GGD-regio op orde te brengen.”
Fundament herstellen
Rouvoet somt op dat Nederland wel in collectieve zaken als dijken en onderwijs investeert om ellende op lange termijn te vermijden, maar dit verzaakt als het gaat om de publieke gezondheidszorg. “Om grotere ellende te voorkomen en om beter te zijn voorbereid op toekomstige gezondheidscrises moeten we het fundament dringend herstellen en versterken.”
Dat duldt geen uitstel meer volgens de GGD-directeuren. Zij pleiten voor een jaarlijkse injectie van 600 miljoen euro. “Met deze dringende investeringen zorgt het nieuwe kabinet in de eerste plaats voor meer mensen in de publieke gezondheidszorg: artsen, epidemiologen, milieudeskundigen, informatietechnologen en al die andere professionals die we de komende jaren hard nodig gaan hebben.” Maar het betreft niet alleen een budgettaire attitude. “We vragen het kabinet ook bestuurlijk en organisatorisch stappen te zetten. De focus moet van zorg naar gezondheid.”
