RVS wil hoger inkomen voor verzorgenden

In de afgelopen jaren zijn de tekorten aan zorgverleners sterk toegenomen. Nog steeds verlaten veel mensen die in de zorg werken de sector. Op verzoek van minister Hugo de Jonge laat de Raad voor Volkgezondheid & Samenleving (RVS) in het advies ‘Applaus is niet genoeg’ zien wat er voor nodig is om te zorgen dat zorgverleners hun werk goed kunnen en blijven doen.

Volgens de Raad begint dat met anders waarderen en erkennen van zorgverleners. Niet alleen door de maatschappij, maar vooral ook door werkgevers, toezichthouders, de Rijksoverheid, maar ook vakbonden en beroepsverenigingen.

Uitstroom zorg

Waar nu één op de zeven mensen in de zorg werkt, zal die behoefte in 2040 één op de vier zijn als er niets verandert. Daarmee is de toekomstige schaarste op de arbeidsmarkt een enorme en complexe maatschappelijke opgave, stelt de RVS. Zonder mensen die onze zorg kunnen verlenen, hebben andere oplossingen om de tekorten tegen te gaan geen effect. Meer financiële middelen, nieuwe technieken en behandelmethoden blijven steken in beloften als er geen mensen zijn om ze uit te voeren. Nieuwe aanwas alleen is bovendien niet genoeg. Mensen moeten ook in de zorg willen blijven werken.

Anders waarderen en erkennen

Uit het onderzoek van de RVS blijkt dat een gebrek aan structurele waardering en erkenning de belangrijkste thema’s zijn die de uitstroom uit de sector verklaren. Hoewel er tijdens de eerste golf van de coronacrisis applaus klonk voor zorgverleners door heel het land, vertaalt dit zich tot op heden nog niet in een passende waardering en erkenning van zorgverleners.

Zorgverleners missen vaak waardering voor het werk vanuit de organisaties waarin zij werken. Bovendien is er onvoldoende erkenning voor de zeggenschap van zorgverleners over de inhoud van het werk. Daarom stelt de Raad dat werkgevers, samen met systeempartijen zoals toezichthouders en de Rijksoverheid, maar ook vakbonden en beroepsverenigingen moeten werken aan het anders waarderen en erkennen van zorgverleners. 

Betere arbeidsvoorwaarden

Zorgverleners missen waardering in de vorm van aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden en een passend loopbaanperspectief. In de praktijk schiet met name het werk van verpleegkundigen en verzorgenden op dit vlak nog tekort. De Raad acht het noodzakelijk dat de inkomenspositie verbetert van zorgverleners bij wie economische zelfstandigheid onder druk staat. Dit is met name het geval bij verzorgenden. Volgens de Raad is de Rijksoverheid aan zet om het startsalaris van verzorgenden te verhogen.

Hoger inkomen verzorgenden

Bovendien worden zorgverleners nog te vaak niet gezien en gehoord in de organisaties waarin zij werken. De Raad beveelt aan dat werkgevers structureel het gesprek voeren met zorgverleners over loopbaanwensen en ontwikkelmogelijkheden. Bij- en nascholing zouden meer afgestemd moeten worden op de individuele wensen van werknemers en substantieel onderdeel van cao’s moeten zijn. Werktevredenheid verdient nadrukkelijker aandacht binnen raden van toezicht, bijvoorbeeld door het benoemen van een commissie personeel. Vervolgens zouden zorgverzekeraars proactief met werkgevers mee moeten denken over duurzame inzetbaarheid van personeel en de bekostiging hiervan.

Meer zeggenschap

Zorgverleners willen van betekenis zijn voor de patiënt, maar missen de zeggenschap om hier invulling aan te geven. De Raad constateert dat vooral verpleegkundigen en verzorgenden tijd missen voor de patiënt en tijd voor eigen reflectie en herstel. Het is daarom belangrijk dat zorgverleners meer zeggenschap hebben over hun werk. De Raad beveelt werkgevers daarom aan om zorgverleners meer zeggenschap te geven over belangrijke aspecten van het werk zelf, zoals werktijden en de wijze van roosteren. Ook over de zorg die zij leveren moeten zorgverleners meer inspraak hebben. Dat kan volgens de Raad vorm krijgen door verpleegkundigen op gelijke voet met de Medische Staf te laten participeren in het management van zorgorganisaties. Bovendien beveelt de Raad aan verpleegkundigen deel uit te laten maken van de raden van bestuur van zorgorganisaties.

Verantwoording

Ook zorgverleners zelf zijn aan zet. Samen met werkgevers moeten ze werken aan andere manieren van verantwoording. De Raad adviseert, in lijn met zijn eerdere advies Blijk van Vertrouwen, dat zorgverleners verantwoording afleggen vanuit hun professionele verantwoordelijkheid.

Samenwerking te stimuleren

In de huidige complexe, veranderende zorgpraktijk zijn partijen van elkaar afhankelijk voor goede zorg, maar is samenwerken vaak lastig. Gescheiden financieringsstromen en hiërarchie binnen zorgorganisaties staan goede samenwerking nog vaak in de weg. Om samenwerking tussen beroepsgroepen makkelijker te maken adviseert de Raad beroepsorganisaties in samenwerking met wetenschappelijke verenigingen, patiëntenorganisaties en opleidingsinstituten bekwaamhedenportfolio’s te ontwikkelen, zoals eerder geadviseerd in het advies B van bekwaam. Daarin hebben ook zorgopleidingen hebben een belangrijke rol: hun opleidings- en scholingsaanbod moet zorgvuldig af worden gestemd op de veranderende zorgpraktijk, door nadrukkelijk aandacht te besteden aan samenwerking tussen zorgverleners.

Lees ook het interview op Zorgvisie met de RVS-leden Liesbeth Noordegraaf en Ageeth Ouwehand: ‘RVS pleit voor één cao voor verpleegkundigen en verzorgenden’