Alvleesklierkanker is een van de dodelijkste kankersoorten: slechts 4 procent van de patiënten is na 10 jaar nog in leven. Ten tijde van de diagnose heeft 40 procent van de patiënten al lokaal gevorderde alvleesklierkanker. In deze fase worden mensen niet meer geopereerd, maar krijgen zij eerst chemotherapie. Daarmee wordt geprobeerd de tumor kleiner te maken om alsnog een operatie mogelijk te maken en/of uitzaaiingen tegen te gaan. Ook na die chemotherapie blijven patiënten gemiddeld slechts nog slechts 15 maanden in leven.
Preciezer bestralen
Met traditionele bestralingstechnieken was alvleesklierkanker lastig te bestralen: de tumoren waren slecht zichtbaar en het weefsel in de bovenbuik is heel beweeglijk. “MRI-geleide radiotherapie heeft daar gelukkig verandering in gebracht”, aldus het UMC Utrecht. Zo kan beeldgestuurde MRI veel tumoren met hogere precisie bestralen, ook wanneer ze beweeglijk zijn, en wordt het omliggende, gezonde weefsel minder aangetast. Daardoor neemt de kans op complicaties af. Ook kan veiliger een hogere dag- of totaaldosis worden gegeven, waardoor patiënten minder vaak naar het ziekenhuis hoeven en de slagingskans van de radiotherapie wordt vergroot.
Lois Daamen gaat nu voor het eerst onderzoeken hoe de overlevingskansen en de levenskwaliteit van patiënten met lokaal gevorderde alvleesklierkanker kunnen worden verbeterd door een behandeling met MRI-geleide radiotherapie toe te voegen aan chemotherapie. Dat doet zij met de LAPSTAR-trial, die wordt uitgevoerd in samenwerking met een groep gespecialiseerde radiotherapeuten uit het UMC Utrecht, Amsterdam UMC, Radboud UMC, Catharina Ziekenhuis, de Dutch Pancreatic Cancer Group en het Centre for Human Drug Research. Voor haar studie krijgt ze een subsidie van zo’n miljoen euro van KWF Kankerbestrijding.
Ultrasound
Jaarlijks krijgen zo’n 3.000 mensen in Nederland hoofd-halskanker. Bij zo’n 60 procent van hen is de ziekte al lokaal doorgegroeid. Zij moeten een intensieve behandeling ondergaan die vaak uit meerdere onderdelen bestaat, zoals chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie. Ondanks deze intensieve behandeling is de prognose van deze patiëntengroep slecht. Tumorbloedvaten zijn vaak fragiel en grillig, wat de bloedtoevoer vermindert en het effect van de chemobehandeling beperkt.
Roel Deckers, universitair hoofddocent beeldgestuurde moleculaire interventies, richt zich op een minder invasieve, nieuwe behandeling die dit probleem moet oplossen. Hij wil ultrageluid inzetten om hoofd-halskanker te helpen bestrijden. Hij injecteert gasgevulde microbelletjes in de bloedbaan, die hij laat trillen met ultrageluid in tumorbloedvaten. Zo hoopt hij de doorbloeding van de tumoren te verbeteren, en de chemotherapie en bestraling effectiever te laten werken. Roels onderzoek richt zich nu specifiek op patiënten met hoofd-halskanker, maar de resultaten van zijn onderzoek zullen in principe bij andere vormen van kanker en wellicht andere aandoeningen toepasbaar zijn. Hij krijgt van KWF daarvoor een subsidie van bijna een half miljoen euro.
