“Het is essentieel dat het kabinet hier aanvullende middelen voor vrijmaakt en dit niet bekostigt door verder te bezuinigen op wetenschapsbudgetten”, zegt de overkoepelende organisatie Universiteiten van Nederland.
Reactie op Trump
Eerder maakte onderwijsminister Eppo Bruins (NSC) bekend een fonds op te richten om buitenlandse topwetenschappers naar Nederland te halen. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft Bruins dat “tientallen topwetenschappers” van alle nationaliteiten naar Nederland moeten komen. Het fonds moet zo snel mogelijk operationeel zijn.
Hoewel alle nationaliteiten welkom zijn, lijkt het fonds een antwoord op toenemende zorgen van Amerikaanse wetenschappers over het veranderende klimaat onder president Donald Trump. Wetenschappers voelen zich in de Verenigde Staten steeds meer aan banden gelegd. Het gaat volgens onderzoekers dan onder meer om censuur en controle van hun communicatie, maar ook om politiek ingrijpen op gebieden als klimaatwetenschappen en genderidentiteit. Frankrijk begon daarom eerder al een programma om Amerikaanse wetenschappers naar het land te lokken.
Miljard bezuinigingen
Het kabinet wil ruim 1 miljard euro bezuinigen op onderwijs en onderzoek. Dat treft vooral universiteiten en hogescholen. Universiteiten zeggen dat ze daardoor niet kunnen bijdragen aan het fonds. Ook kunnen ze niet zelf betalen voor het aantrekken van buitenlands toptalent. “Op sommige universiteiten zijn namelijk door de bezuinigingen reorganisaties en ontslagen onvermijdelijk.”
Over het fonds zelf is Universiteiten van Nederland wel positief. “Daarmee bieden we wetenschappers die onder druk staan een plek om hun onderzoek voort te zetten én plukken we de vruchten voor het onderzoek en innovatie in Nederland. Deze wetenschappers hebben we hard nodig voor onze welvaart, gezondheid en veiligheid, juist in deze onstuimige geopolitieke tijd”, zegt voorzitter Caspar van den Berg.
De universiteitenkoepel noemt vrije wetenschap “een onmisbare pijler van de democratische rechtsstaat” en verwijst onder meer naar de Verenigde Staten. Sinds het aantreden van president Donald Trump voelen wetenschappers daar zich steeds meer aan banden gelegd. Onderwerpen als klimaat en genderidentiteit zijn taboe geworden. “Het is zeer zorgelijk hoe in de Verenigde Staten het klimaat voor de vrije wetenschapsbeoefening in een ongekend tempo verslechtert. Een groeiend aantal wetenschappers wil daarom de VS verlaten”, aldus Van den Berg. (ANP)