Brede implementatie van value based healthcare (VBHC) ligt in Nederland binnen handbereik, maar is tegelijkertijd nog ver weg, zo blijkt uit het eindrapport over de werksessie die VBHC-grondlegger Michael Porter in mei met 25 Nederlandse zorgbeslissers hield. In gezamenlijkheid werden maar liefst 61 implementatievragen geformuleerd.
Vragen die tijdens de sessie naar voren kwamen hadden onder meer betrekking op het opzetten van integrated practice units (IPU’s). In praktisch opzicht vormen deze geïntegreerde zorgpaden de belangrijkste organisatorische onderlegger van VBHC. Het probleem is alleen dat invoering van IPU’s een hoop gevestigde belangen raakt. Wat betekenen IPU’s bijvoorbeeld voor de autonome positie van artsen? Op wiens conto komen de klinische en financiële uitkomsten binnen zo’n geïntegreerd zorgpad? Zijn er prikkels te bedenken die voor alle betrokkenen binnen een IPU werken?
Internationaal leider
De vragen die tijdens de werksessie kwamen bovendrijven zijn in zekere zin te beschouwen als een fundamentele kritiek op het huidige stelsel. Daarin wordt bijvoorbeeld nog altijd volume beloond, terwijl in VBHC kwaliteit centraal staat. Daarnaast mikt VBHC op integratie, waar de huidige zorgpraktijk wordt gekenmerkt door fragmentatie.
Toch heeft Nederland de potentie om internationaal leider op het gebied van VBHC te worden, liet Porter in mei al weten. Om deze positie te bereiken moet de Nederlandse zorg wel stappen zetten op het gebied van leiderschap en cultuur, organisatie, transparantie en financiering.
Cultuuromslag
In de VBHC-werkagenda die Porter tijdens de werksessie besprak staan zes actiepunten centraal. Om een omslag in cultuur richting VBHC te realiseren pleiten ze allereerst voor meer leiderschap, ook op medisch terrein. Wat Porter betreft zouden de meest gepassioneerde artsen het voortouw moeten nemen in de implementatie van VBHC in hun veld. Met het oog hierop benadrukt Porter het belang van een veilige cultuur: niet slechte uitkomsten, maar niet willen rapporteren zou bestraft moeten worden. Maatstaf bij dit alles moet de waarde voor de patiënt zijn.
Zorgpaden
Naast een cultuuromslag is een herinrichting van de organisatie langs de lijnen van geïntegreerde zorgpaden cruciaal. Van oudsher is de zorg georganiseerd via afdelingen en vakgroepen, met schotjesvorming en fragmentatie als gevolg. Het hart van de organisatie zou gevormd moeten worden door innovatie praktijkteams rond bepaalde aandoeningen, die over de lijnen heen opereren. De scheiding tussen eerste, tweede en derde lijn is daarmee niet lange relevant.
Uitkomstmaten
Om uitkomsten beter te kunnen vastleggen en vergelijken zijn uniforme uitkomstmaten en kwaliteitsstandaarden nodig. Het probleem in Nederland is net als in veel ander landen dat niemand eigenaar is van een dergelijke systematiek, laat staan deze centraal kan opleggen. Porter adviseert om reeds bestaande standaarden als ICHOM over te nemen.
Als het om financiën gaat moet de zorg weg van volumebekostiging en kiezen voor zogeheten bundled payments. Binnen deze gebundelde betalingen passen afspraken over meerjarige contracten, gedeelde besparingen, informatie-uitwisseling en patiënt-betrokkenheid.
Om de voortgang van de VBHC-agenda te stimuleren krijgt de werksessie in 2018 een vervolg. Tot die tijd wordt er actief gewerkt aan de actiepunten en het zieken van antwoorden op de implementatievragen. Ook willen de betrokken beslissers de voordelen van VBHC blijvend onder de aandacht brengen.
