Al langere tijd klinken er alarmerende geluiden over een aankomende vergrijzingsgolf en de zorgopgave die daarmee gepaard gaat. Om een landelijk beeld te krijgen van het aantal mensen waar het om gaat, hebben de 31 regionale zorgkantoren hun cijfers naast elkaar gelegd. Landelijk groeit het aantal Wlz-klanten van nu tot 2040 met 89 procent, stellen de zij vast. Zonder aanpassingen in de ouderenzorg is er in 2025 voor ruim 20 duizend ouderen geen zorg, terwijl ze daar wel recht op hebben volgens de huidige maatstaven. In 2040 is dat opgelopen tot ruim 120 duizend mensen voor wie geen zorg is.
De zorgkantoren waren niet de eersten om het probleem op deze manier te kwantificeren. Onderzoeksinstituut TNO stelde eerder vast dat het aantal verpleeghuisplaatsen zou moeten verdubbelen. Vvt-branchevereniging ActiZ deed een eigen onderzoek naar de huidige en toekomstige verpleeghuiscapaciteit. Daaruit bleek dat er de komende vijf jaar ongeveer 14 duizend verpleeghuisplekken bij komen, onvoldoende om de groeiende vraag naar verpleeghuiszorg op te vangen. En een stuk minder dan de 25 duizend die de zorgkantoren gerealiseerd willen zien.
Passende woonvormen
“Ja , we moeten bouwen”, zegt de woordvoerder van ActiZ. “Zowel verpleeghuisplaatsen als passende woonvormen waar ouderen zelfstandig kunnen wonen. We moeten vooral woonvormen gaan bouwen waar mensen veel naar elkaar om kunnen kijken en elkaar kunnen helpen. Vormen die de druk op de formele zorg verminderen.” Volgens ActiZ is regionale samenwerking essentieel voor het realiseren van passende woonzorgvormen voor ouderen. “Zorgorganisaties zouden graag meer willen kunnen investeren om verpleeghuiszorg te voorkomen.”
Extra verpleeghuizen bouwen is ook maar een deel van de oplossing, stelt ActiZ. “Van plan tot uitvoering duurt het bouwen vijf tot zeven jaar. Er staan in onze sector ongeveer 14 duizend extra plaatsen in de planning tot aan 2025. Komen tot de 25.000 is een enorme opgave. Dat kan alleen als alle betrokkenen (ministeries BZK, VWS, zorgkantoren, coöperaties, gemeenten en zorgorganisaties) er volop de schouders onder zetten en obstakels in regelgeving en onzekerheden in financiering worden weggenomen. De 25 duizend zijn bovendien nodig om alleen de demografische effecten op te vangen. Wij verwachten dat zelfs dit aantal niet genoeg is om bijvoorbeeld de wachtlijsten op te vangen.”
Krapte op de arbeidsmarkt
Er moet volgens ActiZ meer worden ingezet op zorg thuis. Verder ziet de vvt-koepel, net als de zorgkantoren, ondersteunende technologieën als onderdeel van de puzzel. Meer nog dan de tekorten aan vierkante meters, zijn personeelstekorten een achilleshiel van de ouderenzorg. Extra geld om meer handen aan het bed te brengen, zal daar niet veel aan doen. “De aankomende jaren moet het anders in de ouderenzorg om de schaarste aan professionals eerlijk te verdelen”, stelt de woordvoerder van ActiZ. “De grootste beperkende factor is de krapte op de arbeidsmarkt. We moeten volop blijven inzetten om het werken in onze sector aantrekkelijk maken.”
De vereniging van zorgaanbieders in de vvt waarschuwt echter dat ook al deze oplossingen samen de toename aan ouderen niet kunnen ondervangen. “Daarvoor is ook echt de kracht van de samenleving nodig, want we ontkomen er niet aan meer voor elkaar te gaan zorgen.”
Wanneer gaan we het welzijn van de oudere mens eens zien als een vast gegeven, i.p.v. een (te)veel geld kostend probleem. We zijn het toch zelf die vinden dat de dood niet mag, onderzoek doen hoe we 130 jaar oud kunnen worden. Dan is het de consequentie dat een relatief kleine groep jongeren, direct of via belastingafdracht, zorgt voor het welzijn van ouderen. Houden we niet allemaal van onze ouders, grootouders. Hun welzijn mag dus wat kosten, toch? Ik zou niet weten wat beter besteed geld is.
In feite krijgen we een koekje van eigen deeg. De marktwerking in de thuiszorg laat nu zien dat er in 1995/1996 verkeerde keuzes zijn gemaakt. Tot die tijd was er het wijkzusterconcept. Niet alleen de wijkzuster, maar iedereen was er in de wijk bij betrokken om zorg /aandacht te verlenen aan mensen die zorg nodig hadden. Het verdienmodelsysteem was toen nog niet in beeld. Maar vanaf 1995 toen ons zorgstelsel op de schop ging is het fout gegaan. Zorg is niet een verdienmodel. Maar gaat uit van de zorgvrager, van de aandacht voor elkaar, hulp waar nodig, het elkaar kennen in de wijk. Wat bewezen goed was is toen aan de kant gezet dankzij Erica Terpstra/VVD. Nu loopt het fout doordat de verpleeghuis zorg niet meer te betalen is. Wat let ons om te erkennen dat de stap die toen gezet is gewoon fout was, en hersteld moet worden? Zo moeilijk is dat niet omdat er nog Kruisverenigingen zijn die het gedachtegoed van de Wijkzuster nog kennen en in de praktijk van alledag nog werkt Waar de
inwoners bij betrokken worden bij zorg in de Wijk. waar ze , Waar Samen Leren in de Wijk voor iedereen toegankelijk is en mensen elkaar kennen en helpen. Actiz weet hiervan alleen de belangen zijn nog te groot om die omslag te maken. Om dus terug te gaan naar de basis waar het allemaal om gaat: Samen zorgen voor elkaar, Samen leren om in de wijk te kunnen helpen en daarmee tevens het tekort aan personeel te verlichten. Opleidingen niet meer schools te houden, maar gewoon samen in de Wijk, voor elkaar.