De medicatieveiligheid in verpleeghuizen is sterk verbeterd, onder meer dankzij de extra aandacht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) voor het onderwerp. Tegelijkertijd is de situatie in de thuiszorg voor verbetering vatbaar. Dit blijkt uit een onderzoek van de IGZ en een analyse van De Farmaspecialist.
De IGZ constateerde in 2009 ernstige risico’s met betrekking tot medicatie in verpleeghuizen voor ouderen. De inspectie besloot het thema meer aandacht te geven. Tijdens bezoeken daarna bleek dat de veiligheid was verbeterd, terwijl het aantal meldingen van medicatiefouten juist was gestegen. Medewerkers van de inspectie hebben onderzocht waar dat aan kan liggen. Zij hebben met dit doel medewerkers geïnterviewd die verantwoordelijk zijn voor medicatieveiligheid in tien zorginstellingen die bezocht zijn door de IGZ.
Katalysator
De IGZ-medewerkers concluderen in een onderzoek gepubliceerd in BMC Health dat de veiligheid daadwerkelijk is verbeterd. Dit is een gevolg van de toegenomen aandacht van de IGZ voor medicatieveiligheid, geïnterviewde zorgmedewerkers noemen de toezichthouder een nuttige katalysator, en van de veranderde meldcultuur binnen instellingen. De IGZ signaleerde dat er veel minder risico’s waren dan voorheen. De onderzoekers constateren dat de toegenomen bereidheid om incidenten te melden juist een teken kan zijn van de veiligere cultuur in verpleeghuizen.
De verpleeghuizen in kwestie hebben na bezoeken van de inspectie diverse verbeteringen doorgevoerd. Zo hebben veel zorgaanbieders geïnvesteerd in de scholing van medewerkers in medicatieveiligheid en hebben dubbele checks geïntroduceerd voor de distributie en toediening van medicijnen, in gevallen waarbij dit niet gebeurde door een geautomatiseerd systeem. Verder hebben zorgaanbieders afspraken gemaakt met apotheken over geautomatiseerde systemen en elektronisch voorschrijven.
Audits
De Farmaspecialist bevestigt de bevindingen van de IGZ-onderzoekers. Het bedrijf houdt zich bezig met medicatieveiligheid in de langdurige zorg en heeft de uitkomsten van medicatie-audits van 2013/2014 vergeleken met 2016/2017. Op basis van de analyse concludeert De Farmaspecialist dat de medicatieveiligheid is verbeterd.
Opvallend zijn vooral de veiliger omgang met opiaten, dubbelcontrole op risicovolle medicatie en betere samenwerking met apothekers en artsen. Volgens het bedrijf liggen drie factoren hieraan ten grondslag: een toegenomen besef van het belang van medicatieveiligheid bij de instellingen en de ketenpartners; maatschappelijke belangstelling die samen met IGZ-aandacht medicatieveiligheid tot een belangrijk thema hebben gemaakt en de beschikbaarheid van elektronische oplossingen als dubbelcontrole-apps waardoor de kans op fouten sterk afgenomen is.
Thuiszorg
Onduidelijk is hoe het is gesteld met de medicatieveiligheid in de thuiszorg. Volgens De Farmaspecialist weet maar een beperkt aantal thuiszorgaanbieders dankzij audits in hoeverre men veilig werkt en bezig is met oplossingen en opleidingen die in verpleeghuizen grotendeels gemeengoed zijn geworden. “Grote aantallen thuiszorgmedewerkers die veelal individueel werken in combinatie met sterk wisselende cliëntsituaties en een opgelopen opleidingsachterstand blijken nog een forse uitdaging.”
De Farmaspecialist verwacht dat de grotendeels positieve tendens rond medicatieveiligheid zich de komende jaren gaat voortzetten. Voorwaarde is wel dat zorgaanbieders en apotheken blijven investeren in digitalisering van de keten en in het opleiden van het zorgpersoneel. Met name het methodisch werken en inhoudelijke scholing verdient de komende jaren veel aandacht, aldus het bedrijf, zeker in de thuiszorg.
