NLD20050315-ROTTERDAM: Rollator op gang van verpleeghuis. ANP FOTO/LEX VAN LIESHOUT
De uitstroom van personeel en het ziekteverzuim blijven onverminderd hoog en verpleeghuizen hebben vaak onvoldoende gekwalificeerd personeel op de vloer. Dat blijkt uit de vijfde voortgangsrapportage van het VWS-programma ‘Thuis in het verpleeghuis’, die minister De Jonge deze week naar de Kamer stuurde.
In de jaren 2017 tot en met het derde kwartaal van 2020 zijn er zijn er in totaal 42 duizend werknemers bijgekomen, samen goed voor zo’n 25 duizend fte. Dat blijkt uit cijfer van Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW). Uitgaande van 2.300 locaties is dat ruim 18 werknemers per locatie, zo is te lezen in de rapportage. Er komt ook verhoudingsgewijs iets meer personeel per cliënt. Aan het eind van het derde kwartaal 2020 lag het aantal fte’s per cliënt bijna 14 procent hoger dan eind 2016.
De toename van nieuwe werknemers is in lijn met de doelen die zijn gesteld voor de inzet van het kwaliteitsbudget dat de verpleeghuizen hiervoor hebben gekregen. Het budget – in totaal 2,1 miljard euro – wordt gefaseerd ingezet. Het uiteindelijke doel is dat er in 2022 34.600 extra fte ingezet wordt voor kwaliteit. Het aantal cliënten in de verpleeghuiszorg neemt de komende jaren ook toe. De toename aan personeel die daarvoor nodig is, is niet meegerekend.
Uitstroom
Op deze ontwikkeling van het personeelsbestand valt een hoop af te dingen. Terwijl aan de ene kant het personeel instroomt, loopt er aan de andere kant bijna even hard uit. In percentages ontlopen de in- en uitstroom van personeel elkaar nauwelijks. De instroom neemt in de jaren 2017-2019 gestaag toe, van 5,5 procent per kwartaal in 2017 naar 6,4 procent per kwartaal in 2019. In 2020 daalt de instroom weer naar gemiddeld 5,5 procent per kwartaal. Dat heeft mogelijk te maken met de gevolgen van corona. De uitstroom blijft door de jaren heen consistent rond de vijf procent. Het jaar 2020 was met 4,8 procent per kwartaal vergelijkbaar met voorgaande jaren. “Een uitstroom van 4,8% per kwartaal is erg hoog”, is te lezen in het rapport. “Het betekent op jaarbasis dat van bijna één op de vijf werknemers het dienstverband beëindigd wordt.”
Deskundigheid
Het kwaliteitsbudget is ook bedoeld om de deskundigheid van het personeel te vergroten. Uit de inspectiebezoeken van de IGJ komt echter naar voren dat in veel zorgorganisaties niet voldoende zorgmedewerkers worden ingezet of niet voldoende deskundigheid beschikbaar is. Uit de cijfers blijkt dat het aantal verzorgenden is afgenomen, terwijl het aantal helpenden en woonassistenten is toegenomen Het aantal behandelaren en verpleegkundige nam nauwelijks toe. “Uit eerdere gegevens van ZN bleek al dat zorgaanbieders vooral inzetten op extra personeel op niveau 1 en 2 en relatief minder op niveau 3. Dit wordt hier bevestigd. Het kan zijn dat zorgaanbieders bewust kiezen voor meer ondersteuning op de groep, ter ontlasting van de verzorgenden. Het kan deels ook een door de situatie op de arbeidsmarkt afgedwongen keuze zijn”, verklaart VWS.
Ziekteverzuim
Net als met de personele samenstelling wil het ook met de ontwikkeling van goed werkgeverschap nog niet vlotten. Dat toont zich in de uitstroom, maar ook in het ziekteverzuim onder verpleeghuismedewerkers, dat onverminderd hoog blijft. In 2020 is het ziekteverzuim ook nog eens gestegen ten opzichte van 2019, maar dit heeft voor een deel te maken met de gevolgen van corona. “Het ziekteverzuim is daarmee in de verpleeghuiszorg nog steeds hoog, zowel vergeleken met de rest van de economie als met andere sectoren in zorg en welzijn. Regionaal verschilt het ziekteverzuim fors. In 2020 varieerde het van 6,0 procent tot 8,8 procent. (..) “Om de personele uitdaging voor zowel de volumegroei als de kwaliteitsverbetering aan te kunnen gaan, is goed werkgeverschap essentieel. Alleen als zorgaanbieders zich presenteren als aantrekkelijke werkgevers, met voldoende aandacht voor hun personeel, kan in een krappe arbeidsmarkt de benodigde personele groei gerealiseerd worden”, aldus het ministerie van VWS.
Nog steeds “dweilen met de kraan open” en de aanduiding “verpleeg”-huis inhoudelijk onvoldoende kunnen waarmaken door veel te weinig verpleegkundigen en verzorgenden IG. Het is een getelde tussenstand om ons ( het publiek ) te informeren over het resultaat van een extra budget van 2,1 miljard euro. Een idee: laat die verpleeghuizen zien, waar men wel goed op weg is. En sluit instellingen die ver onder de maat liggen of stel de bestuurders ( incl RvT ) onder curatele of onder dergelijk toezicht. De patiënten hebben immers weinig te vertellen en de verpleegkundigen en verzorgenden IG zijn ver in de minderheid! Niet alleen schrijven over getallen, maar bijsturen. Nu kan het nog, misschien?
Een weinig inspirerend en motiverend bericht vanuit VWS. De club die zelf de afgelopen jaren bleef volharden in meer van hetzelfde. Anders doen adviezen en concepten werden met minachting genegeerd. Te makkelijk om nu verpleeghuizen op deze manier neer te zetten. VWS heeft de maatschappin de zorg bezorgd die ze zelf tot stand hebben gebracht. Hoogste tijd voor anders doen. De adviezen van Caljouw en Kervezee liggen ongeduldig te wachten, de beweging Andere handen klopt al sinds 2011 op de deur. Beter laat dan nooit? VWS wees welkom.