Foto: Nico Bekasinski / stock.adobe.com
Die steun is nodig, want Fitch beoordeelt de ziekenhuizen bijna allemaal als financieel “zwak of gemiddeld”. Uitzondering is Erasmus MC, dat er “sterk” voorstaat. Ook andere umc’s draaien goed, omdat ze meer stabiele inkomsten hebben uit onderzoek en onderwijs en een specifiek zorgaanbod, wat hun minder kwetsbaar maakt.
Dat schrijft Fitch deze week in een rapport over de Nederlandse zorgsector, waarin ook het cao-conflict tussen de bonden en NVZ aan de orde komt. Fitch is gespecialiseerd in het beoordelen van kredietrisico’s van ondernemingen. Banken willen vaak een rapport van dit soort bureaus voordat ze leningen verstrekken voor grote investeringen, zoals nieuwbouw, innovatie of een fusie.
Situatie verslechtert
Ondanks de steun van VWS en de zorgverzekeraars zal de financiële situatie bij ziekenhuizen dit jaar verslechteren, verwacht Fitch. Want niet alle gestegen kosten zullen worden vergoed. Het bureau maakt zich zorgen over de toenemende personeelskosten, ziekteverzuim en tekort aan personeel: “Dit wordt een serieus probleem voor alle ziekenhuizen”.
Fitch ziet een oplopende schuldenlast, terwijl de resultaten dalen. De financiële experts zien die trend niet veranderen: ze voorspellen dat de omzetten de komende jaren dalen. Dat betekent dat de debt/ebitda-verhouding stijgt: dit is de belangrijkste ratio voor banken om de financiële sterkte van een organisatie te kunnen beoordelen.
Toename ratio’s
Voor enkele zorginstellingen heeft Fitch uitgerekend hoeveel die ratio toeneemt. Bij Haaglanden MC (HMC) zal die in 2026 zijn verdubbeld naar 3,5 ten opzichte van 2021. De enige daler is Bernhoven, maar die zat in 2021 al hoog met 6,4. De schuld/resultaat-verhouding van Bernhoven is in 2026 gedaald naar 4,1, verwacht Fitch.
Andere zorgsectoren hebben minder last van kostenstijgingen, schrijft Fitch in Netherlands Healthcare Sector Peer Review, met de ondertitel Staff shortages remain the biggest concern across all sub-sectors. Dat komt doordat de gehandicapten-, ggz- en ouderenzorg minder cliëntgebonden kosten maakt, maar ook omdat ze minder kapitaal-intensieve uitgaven heeft. Daardoor hoeven deze instellingen minder te lenen.
Lichte toename Parnassia
Zo zit Parnassia Groep, de grootste ggz-instelling, in 2026 op een debt/ebitda van slechts 1,1 en ook bij Philadelphia (gehandicaptenzorg) neemt die ratio licht toe van 1,8 naar 2,4. ’s Heeren Loo komt met 3,6 (in 2021 1,4) wel in de buurt van de ratio’s van de ziekenhuizen en ouderenzorginstelling Aafje zit zelfs tegen die tijd op 5,9.
Voor die laatste twee instellingen komt dat echter door de sterke daling van de omzetten de komende jaren. Fitch voorspelt bijvoorbeeld voor ’s Heeren Loo dat de gemiddelde omzetgroei die het de laatste vijf jaar behaalde (8 procent), daalt naar slechts 1,2 procent in de komende vijf jaar. Ook Aafjes omzetstijging keldert: van 9,8 procent per jaar naar gemiddeld 1 procent tot en met 2026.
Omzet in ggz
Dezelfde trends zijn te zien in de ggz. Zo neemt de gemiddelde omzet van Parnassia Groep volgens de berekeningen af van 11,9 procent in de periode 2017-2021 naar gemiddeld 2,3 procent per jaar in de periode 2022-2026. De jaaromzet van GGZ Noord-Holland Noord daalt over dezelfde periodes van 6,8 naar 2,6 procent.
Overbodig vastgoed
Fitch wijst erop dat door de sterk dalende omzetten en meer zorg op afstand de zorgsector met veel overbodig vastgoed wordt geconfronteerd. Dat drukt op de financiële performance.
Een andere trend die de auteurs zien, is een kritischer houding van banken ten opzichte van zorginstellingen. Bestuurders kijken hierdoor steeds meer naar alternatieve financiering bij institutionele investeerders, zoals pensioenfondsen.
Overigens zijn de CAO en daarmee de loonkosten in de andere zorgsectoren zoals de thuiszorg in de VVT net zo of meer drukkend dan bij de ziekenhuizen. Sterker nog: die loonkosten maken daar het allergrootste deel uit van de kosten. Ik ben benieuwd of Fitch ook wel kijkt naar zorgaanbieders zonder vastgoed en naar wat daar gebeurd in de verhouding tussen wat een uur zorg kost en wat een uur zorg oplevert. Of is die sector voor hen niet interessant omdat ze geen vastgoed hebben (en dus geen onderpand om op te lenen).
Oftewel dit is een belangrijke “boodschap” van Fitch aan de Rijksoverheid en de zorgverzekeraars om het vooral toch maar te doen, want anders zou de kredietwaardigheid van ziekenhuizen, zorgverzekeraars en Rijksoverheid wel eens kunnen veranderen. En dan wordt geld lenen een stuk duurder met een lagere rating dan nu van AAA voor Nederland. Want de financiële wereld heeft veel geld zitten in de ziekenhuizen met vastgoed, worden toch altijd gered door de Rijksoverheid dus het is een laag risico om daar in te investeren.
Mooi om te zien hoe de financiële maffia… oeps ik bedoel financiële sector opereert. Kapitalisme in zijn puurste vorm.