Voeding kan een bijdrage leveren aan herstel van ziekenhuispatiënten en kan zelfs medicatie vervangen bij bepaalde chronische ziekten. Zorginstellingen die de voeding aanpassen op de behoefte van de patiënt gooien minder eten weg. Reden genoeg om meer aandacht te besteden aan voeding in de zorg, maar vooralsnog blijft het steken bij een aantal voorlopers.
Dit blijkt uit het coververhaal in het decembernummer van Skipr magazine.
Patiënten klagen al heel lang over het smakeloze en soms zelfs vieze eten in ziekenhuizen. Ook in het Radboudmc in Nijmegen bliefden patiënten niet wat hun werd voorgeschoteld, kankerpatiënten zeiden er zelfs misselijk van te worden. Voor het Radboudumc was dit de aanleiding om een nieuw maaltijdconcept te ontwikkelen: FoodforCare. Het ziekenhuis schakelde Maison van den Boer in voor het bereiden van het eten. In eerste instantie richtte de cateraar zich op kankerpatiënten, later leverde Maison van den Boer de maaltijden voor alle afdelingen in het ziekenhuis.
Het concept komt erop neer dat patiënten zes keer per dag een kleine maaltijd krijgen, speciaal aangepast aan hun behoeften. Medewerkers worden erin getraind mensen te verleiden om (meer) eten te bestellen. Dankzij het FoodforCare-concept krijgen patiënten in het Radboudumc meer eiwitten binnen en worden zij beter in hun energiebehoefte voorzien dan patiënten die drie maaltijden per dag eten, zo komt naar voren uit onderzoek van het ziekenhuis.
Alliantie voeding in de zorg
Een vergelijkbaar voedingsconcept is At your request van cateraar Sodexo, dat in Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede wordt toegepast. Uit onderzoek van de Alliantie Voeding in de Zorg, een samenwerkingsverband van het Ziekenhuis Gelderse Vallei en Wageningen University & Research (WUR), blijkt dat patiënten voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen en dat At your request leidt tot hogere tevredenheid onder patiënten.
Een ander voordeel van eten dat zoveel mogelijk aansluit op de behoeften van de patiënt is dat er minder verspilling is. Omdat de patiënt zijn bord leegeet, wordt er minder voedsel weggegooid. Ziekenhuis Gelderse Vallei en Radboudumc gooiden voorheen ongeveer eenderde van het voedsel weg, dit hebben ze teruggebracht tot zo’n 10 procent.
Zorgaanbieders kunnen zelfs de helft minder weggooien, stelt de stichting Diverzio. De niet-commerciële organisatie leert zorgaanbieders in de cure en de care gezond en duurzaam eten aanbieden aan patiënten en cliënten. De circa honderd organisaties die het afgelopen jaar hebben deelgenomen aan het programma van Diverzio hebben veel geld bespaard door de verspilling terug te brengen. “Externe partijen zijn niet noodzakelijk, zorgaanbieders kunnen zelf verandering teweeg brengen”, aldus directeur Koen Nouws Keij.
Gezondheidswinst
“Voeding verdient een prominentere plaats bij de behandeling van chronische ziekten en kan dan in belangrijke mate bijdragen aan gezondheidswinst”, valt te lezen in de zogeheten kennissynthese die ZonMW begin 2017 heeft uitgebracht. Dit is een inventarisatie uitgevoerd door een team van deskundigen van Wageningen UR, het Universitair Medisch Centrum Groningen, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu en het Radboudumc. Zij hebben zich gebogen over voedingsadviezen in richtlijnen, relevante wetenschapsagenda’s en ze hebben gezondheidsprofessionals, onderzoekers en vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen geraadpleegd.
De verzamelde gegevens bevestigen volgens de deskundigen het beeld dat voeding een volwaardige plaats kan hebben bij de behandeling van chronische ziekten, soms zelfs als vervanging van medicatie. Volgens de betrokkenen kan er in veel gevallen met voedingsmaatregelen meer worden bereikt dan nu het geval is en moeten voeding en andere leefstijlfactoren in de therapie worden verankerd.
Geen gebrek
Aan onderzoeken over de positieve effecten van voeding op gezondheid is geen gebrek, aan interesse van zorginstellingen evenmin. Dit laatste blijkt bijvoorbeeld uit de deelname van zorgaanbieders aan het Diverzio-programma en uit de belangstelling voor de voedingsconcepten van bijvoorbeeld Ziekenhuis Gelderse Vallei. Bovendien stimuleert de overheid zorgorganisaties om patiënten te voorzien van gezonde en lekkere voeding. Toch stappen maar weinig zorgorganisaties over op een ander voedingsconcept.
Geld is één van de obstakels. Beter voedsel aanbieden, vergt een investering. “Maar het moet niet alleen om geld gaan”, zegt Peter Voshol van het Louis Bolk Instituut, die onderzoek doet naar het effect van gezonde voeding op mensen met specifieke aandoeningen. “Gezonde voeding is een lange-termijn-investering in gezondheid en welbevinden, zeker in de zorg.”
Een ander obstakel is de gerichtheid van het huidige zorgstelsel op ongezondheid en de bestrijding daarvan. De aandacht moet meer verschuiven naar gezondheid en preventie, stellen deskundigen in de kennissynthese van ZonMW. ‘Er zijn verschillende partijen die belang hebben bij een samenleving die te dik is; bijvoorbeeld het huidig zorgsysteem regelt financiële vergoeding per patiënt, en alleen als er een geaccepteerde diagnose is. Dit leidt tot onwenselijke (financiële) prikkels. Theoretisch gezien zou dit ook omgedraaid kunnen worden en zouden zorgprofessionals betaald kunnen worden per ‘gezonde’ persoon in hun praktijk.’
Lees het verhaal over voeding in de zorg in Skipr magazine 12, december 2017.
