De helft van de ziekenhuizen registreert de voedselinname van de patiënt niet. Tijdige actie bij patiënten die te weinig eten is hierdoor veel moeilijker. Dit blijkt uit onderzoek van de Stuurgroep Ondervoeding, in opdracht van het ministerie van VWS, naar voedingsconcepten in de Nederlandse ziekenhuizen.
Volgens de Stuurgroep is er veel aandacht voor een goed en gezond voedingsaanbod, al ziet zij wel aanknopingspunten om het voedingsaanbod in ziekenhuizen te verbeteren. Naast registratie van de voedselinname noemt de Stuurgroep nog vier punten. Zo biedt 70 procent van de ziekenhuizen alleen tussendoortjes aan bij patiënten die ondervoed zijn of een risico op ondervoeding hebben. Volgens de Stuurgroep is het voor een patiënt in het ziekenhuis ‘bijna onmogelijk om uit alleen de drie hoofdmaaltijden voldoende eiwit en andere voedingsstoffen binnen te krijgen’. Daarvoor is het aanbieden van tussendoortjes ‘essentieel’.
Verder blijkt uit het onderzoek dat negen van de tien ziekenhuizen vaste eetmomenten hanteren, terwijl flexibiliteit hierin meer aansluit bij de behoefte van de patiënt. Een ander punt van kritiek is dat meer dan de helft van de ziekenhuizen geen menukaart voor de patiënt heeft. Verder blijkt uit het onderzoek dat de tijd tussen bestellen en serveren bij meer dan de helft van de ziekenhuizen langer dan een uur duurt.
Menukaarten
De Stuurgroep Ondervoeding doet enkele aanbevelingen aan ziekenhuizen. Zo kan duidelijkheid over het assortiment (denk aan menukaarten) en de mogelijkheid om buiten de patiëntenkamer en met anderen te eten, helpen bij een ‘positieve beleving en het stimuleren van de voedingsinname’. Ook moet de rol van de voedingsassistent geoptimaliseerd worden. De voedingsassistent heeft volgens de Stuurgroep een sleutelrol in de hulp en uitleg aan de patiënt en ook in het meten van de inname door de patiënt en het voorkomen van voedselverspilling. In de praktijk blijkt diegene echter niet altijd beschikbaar en niet voldoende getraind.
Een andere aanbeveling betreft het budget voor voeding. Volgens de Stuurgroep is de beschikbaarheid van middelen ‘vaak een knelpunt voor een optimale voeding in het ziekenhuis’. “Het is nodig dat het management van ziekenhuizen voldoende budget voor voeding beschikbaar stelt, en niet bezuinigt op de hoeveelheid beleg of tussendoortjes en de flexibiliteit van het voedingsconcept. Een investering in een nieuw voedingsconcept kan later geld opleveren.” Ongeveer de helft van de ziekenhuizen heeft een verouderd voedingsconcept.
Ziekenhuizen kunnen geld besparen door de voedselverspilling terug te brengen. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer veertig procent van wat is ingekocht in ziekenhuizen en zorginstellingen in de vuilnisbak belandt. Volgens de Stuurgroep kan er per ziekenhuis tot wel 150.000 euro per jaar bespaard worden. Het begint bij meten. Wageningen UR Food & Biobased Research heeft een methode ontwikkeld die voedselverspilling binnen ziekenhuizen in kaart brengt. Volgens de Stuurgroep hebben inmiddels meer dan tien ziekenhuizen de methode toegepast.
Optimale voedingszorg
De Stuurgroep concludeert dat ziekenhuizen de laatste jaren veel goede stappen hebben gemaakt richting optimale voedingszorg. Zo is de warme maaltijd bij driekwart van de ziekenhuizen verplaatst naar het einde van de middag. Bij negen van de tien ziekenhuizen kan de patiënt bij de broodmaaltijd ter plekke kiezen wat er gegeten wordt. Het bestellen gaat makkelijker, sneller en moderner, via apps, tablets of telefonisch. De helft van de ziekenhuizen biedt een aangepast voedingsaanbod aan voor speciale doelgroepen zoals kinderen, ouderen en kankerpatiënten. Verder onderzoekt driekwart van de ziekenhuizen de tevredenheid van de patiënt over het eten.
Aan het onderzoek van de Stuurgroep hebben 80 van de 83 ziekenhuizen in Nederland meegedaan, oftewel: 96 procent. “Uit deze hoge respons en de antwoorden in de enquêtes en interviews blijkt dat alle ziekenhuizen goede voeding erg belangrijk vinden”, concludeert de Stuurgroep. Zij legde een enquête voor aan diëtisten en facilitair managers van ziekenhuizen. Daarnaast vonden er telefonische interviews plaats waarin aanvullende informatie verkregen werd van respondenten van de enquête.
Op basis van de informatie uit de enquête en de interviews heeft de Stuurgroep de meest optimale en minst optimale situatie gedefinieerd. Meest en minst ‘optimaal’ is gebaseerd op maximale en minimale flexibiliteit, keuzevrijheid, service en aandacht voor voedingswaarde, procesverbetering, kosteneffectiviteit en patiënttevredenheid. Het Ziekenhuis Gelderse Vallei had met 90 procent de grootste overeenkomst met de meest optimale situatie, gevolgd door het Medisch Spectrum Twente met 83 procent en het IJsselland ziekenhuis met 80 procent.
