De financiële marges van umc’s zijn smal, mede door de coronacrisis. Ofschoon de financiële resultaten van umc’s in 2022 zijn verbeterd, na drie jaar achteruitgang, waarschuwde accountantskantoor BDO onlangs dat de transitie-opgave in het IZA de resultaten van umc’s verder onder druk gaat zetten. Lahuis begrijpt die waarschuwing: “Umc’s teren in op hun vermogen. Umc’s schuiven steeds meer op naar tertiaire zorg, waar weinig rendement op zit. Die zorg is arbeids- en kapitaalintensief, terwijl de kostprijs de afgelopen jaren niet is meegegroeid. Als we daar niets aan doen, trekken we de zorginnovatie uit de umc’s.”
Dure cao voor umc’s
Daar komt bij dat in de cao is afgesproken dat umc’s de inflatie compenseren. Die afspraak is gemaakt toen de inflatie nog niet zo hoog was als nu. Op de vraag of volledige compensatie gaat lukken, antwoordt Lahuis in de podcast Voorzorg, die op 31 oktober is opgenomen: “Nee, natuurlijk kan dat niet. We zitten in de umc’s nu op zulke hoge kosten.” Ze verwijst ook naar onderzoek van ABN Amro dat uitrekent dat umc’s door de dure cao in financiële problemen kunnen komen.
NFU en vakbonden praten
Daarom moeten umc’s met vakbonden het ‘goede gesprek’ voeren over wat wel en niet kan. “Als werkgevers willen we goed voor onze werknemers zorgen. We vinden behoud van hun koopkracht belangrijk. Het is afwachten wat de overheid gaat doen om de koopkracht te compenseren. We zoeken als umc’s naar een balans tussen koopkracht en een fatsoenlijke bedrijfsvoering. Want als we in de bedrijfsvoering moeten ingrijpen, dan is dat voor het personeel ook niet van belang.” Inmiddels lopen er gesprekken tussen de NFU en de vakbonden. De NFU heeft een loonstijging voorgesteld die rekening houdt met de compensatie die de overheid beidt voor de hoge energieprijzen.
Academische Alliantie
Radboudumc en MUCM+ willen de samenwerking in hun Academische Alliantie, die sinds 2018 bestaat, versnellen en verdiepen. “Als het gaat om de uitdagingen voor de toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg, dan kun je samen veel grotere stappen maken”, zegt Mertens. Dat de alliantie uitmondt in een fusie is voor Lahuis en Mertens nu niet aan de orde. “Maar niets is ondenkbaar”, zegt Lahuis. “Fuseren kost heel veel tijd en energie. Het is ook geen doel op zich, maar een middel dat we nu niet nodig hebben.”
UMCG
Dat Lahuis en Mertens op dag van de opname van de podcast Voorzorg afreizen naar Groningen, hoeft niet te beteken dat het UMCG zich gaat aansluiten bij de Academische Alliantie. Lahuis: “Dat gesprek is echt van een andere orde. De alliantie is iets tussen Maastricht en Nijmegen. Wel gaan we kijken of we kunnen samenwerken op gebieden waar kennis en ervaring delen relevant is. Ook als personeel schaars is, zoals bij kinderradiologen, dan is samenwerking nuttig. Dat kun je prima 24/7 op afstand doen.”
Passende zorg
In de podcast spreken Lahuis en Mertens verder over de uitdagingen die het IZA biedt voor umc’s, zoals preventie, concentratie van zorg en passende zorg. Welke opdracht bevat het IZA voor umc’s op het gebied van passende zorg? Lahuis: “Umc’s hebben al stappen gezet met het programma ‘Doen of laten?’ We moeten niet alles doen dat medisch kan, omdat sommige interventies te weinig opleveren. We weten dat een gastroscopie (in de maag kijken) weinig oplevert, toch doen we het nog massaal. De dure geneesmiddelen hebben een kanibaliserend effect op ziekenhuisbegrotingen. Wat levert een zware en kostbare IC-opname nu eigenlijk op? Door zulke kostbare zorg, komen we te weinig toe aan andere zorg die ook belangrijk is. We investeren te weinig in huisartsenzorg, waardoor de druk daar zo hoog is dat huisartsen patiënten te snel doorschakelen naar het ziekenhuis.”
