Dat schrijven de drie bewindspersonen in hun eerste beleidsnota cultuursensitieve zorg. De nota is een eerste verkenning en startpunt voor gesprek met vertegenwoordigers van patiënten, cliënten, zorgprofessionals en zorgaanbieders.
Nota cultuursensitieve zorg
De beleidsnota cultuursensitieve zorg start met een verhandeling over wat cultuursensitieve zorg eigenlijk omhelst. Het vormt in de gezondheidszorg onderdeel van ‘persoonsgericht werken’. Het idee is dat cultuursensitief werken ruimte creëert voor een echte ontmoeting tussen zorgprofessional en de leefwereld van hun patiënten. Cultuurspecifieke zorg betekent een zorgaanbod in eigen taal en cultuur. Zorgverleners moeten kunnen inschatten wanneer de etnisch-culturele achtergrond van patiënten relevant is voor specifiek aanbod. Goede en passende zorg is afgestemd op iemands zorgbehoefte. Omdat het aantal patiënten en cliënten met een migratieachtergrond groeit, is er in de zorg meer behoefte aan kennis over de culturele dimensie van zorg.
Kernwaarden cultuursensitieve zorg
De beleidsnota identificeert drie kernwaarden voor cultuursensitieve zorg: toegankelijkheid; herkenbaarheid; effectiviteit en kwaliteit. Patiënten mogen geen drempels ervaren voor de toegang tot zorg, ongeacht hun culturele achtergrond. Ze herkennen zichzelf als persoon in de aangeboden zorg en voelen zich begrepen. Ze zien dat er rekening wordt gehouden met hun achtergrond, dat hun zorgvraag een passend antwoord krijgt, zodat de gewenste gezondheidsdoelen worden gehaald. ‘Op het kruispunt van deze drie waarden zien wij dan ook de mogelijkheid van een cultuursensitieve benadering van zorgverlening’, schrijven de bewindslieden.
Kennisuitwisseling
De VWS-bewindspersonen willen met vijf maatregelen bestaande initiatieven stimuleren en nieuwe ideeën aanjagen. Zo willen ze in de eerste plaats kennisuitwisseling over cultuurgenerieke en specifieke zorg stimuleren. Daarbij is een bijzondere rol weggelegd voor zorgverzekeraars. Omdat zij volgens de Zorgverzekeringswet (Zvw) zorgplicht hebben, dienen zij bij de contractering rekening te houden met de kenmerken van hun verzekerden. Ook bij het opstellen van regiobeelden, een afspraak in het integraal zorgakkoord (IZA), moeten zorgverzekeraars rekening houden met cultuurspecifieke aspecten.
Stem van patiënten
De tweede maatregel richt op het versterken van de stem van cliënten en patiënten om cultuursensitiviteit te versterken. Dat kan door de inzet van ‘sleutelfiguren’. Dat zijn mensen met een migratieachtergrond die al langer in Nederland wonen en kennis hebben van de taal, cultuur en gezondheidszorg.
Leidraden cultuursensitieve zorg
Daarnaast komen er in de langdurige zorg per sector leidraden voor cultuursensitieve zorg. De ouderenzorg is de enige sector die al zo’n leidraad heeft. VWS subsidieert VWS de ontwikkeling van soortgelijke leidraden voor de gehandicaptenzorg en de ggz. Bovendien gaat VWS de eigen voorlichting tegen het licht houden qua cultuursensitieve zorg. Verder zal per 2024 de subsidieregeling voor patiënten- en gehandicaptenorganisaties zijn vernieuwd, zodat er meer ruimte is voor cultuursensitieve zorg.
Tolken
De derde maatregel moet de knelpunten op het gebied van tolken oplossen. In de zomer van 2022 heeft VWS de knelpunten in kaart laten brengen door Berenschot. Voor het einde van 2023 zal VWS de Kamer laten weten welke concrete maatregelen het ministerie gaat nemen.
Opleiding en arbeidsmarkt zorg
De vierde maatregel moet een cultuursensitieve benadering in zorgopleidingen en de arbeidsmarkt stimuleren. De Tweede Kamer heeft VWS via twee moties gevraagd om cultuursensitieve zorg in het opleidingscurriculum op te nemen. Bovendien zou het ministerie moeten zorgen voor een opleiding cultuursensitief werken voor zorgpersoneel en management. Minister Conny Helder voor langdurige zorg schrijft in een recente Kamerbrief dat zij niet zelf over de inhoud van opleidingen gaat. Daar gaan de onderwijs- en zorgorganisaties zelf over. Wel gaat minister Helder een goede dialoog tussen werkveld en onderwijs stimuleren over het aanpassen van de curricula, zodat er in de opleidingen meer ruimte is voor cultuursensitieve zorg.
Discriminatie en racisme
De vijfde maatregel richt zich op het vergroten van het urgentiebesef van een cultuursensitieve benadering door VWS. Het ministerie van VWS is een van de zes departementen die een bijzonder verantwoordelijkheid hebben in de Rijksbrede aanpak van discriminatie en racisme. Het doel is dat iedereen in de zorg zich veilig moet kunnen voelen. VWS wil daartoe institutionele discriminatie in de zorg tegengaan en gelijke kansen bevorderen. In het voorjaar van dit jaar start VWS een groot landelijk onderzoek naar discriminatie en de belemmering van gelijke kansen in de zorg.
In de zorg zitten we met een enorm personeelstekort, wellicht en idee om daar eens iets aan te doen. Met ren en vlieg zorgverlening, kom je echt niet toe aan humane zorgverlening, cultuurgerichte zorgverlening, liefdevolle zorgverlenming, excellente zorgverlning en wat zoals meer in de reclamecampagnes aangeboden wordt. De werkelijke oorzaken niet aanpakken dat is het probleem en dat weten de bewindspersonen, zorgverzekeraars bestuurders donders goed, maar ja, dat kost centjes.