VWS onderzoekt structurele verhoging budget jeugdhulp

In de brief verzamelt Blokhuis alle maatregelen die de jeugdzorg beter moeten laten functioneren. Een groot deel gaat over de zorg die aan kinderen en jongeren wordt geboden. Dit jaar bleek uit onderzoek van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd dat juist de hulp aan de meest kwetsbaren te wensen overlaat. Dit najaar wordt daarom de laatste hand gelegd aan de wijzigingen van de Jeugdwet, die een deel van de zware jeugdzorg op landelijk niveau moeten organiseren. Daarnaast zit een vereenvoudiging van de jeugdbescherming in de pijplijn en krijgt de rol van de Jeugdautoriteit  als bewaker van de continuïteit van zorg verder vorm. De Jeugdautoriteit krijgt onder meer een ‘early warning system’ op basis van financiële data over specialistische jeugdzorgaanbieders.

Structureel meer budget

Naast zorginhoudelijke en organisatorische maatregelen, werkt de staatssecretaris ook aan de financiële ondersteuning van de sector. Onlangs bleek uit onderzoek van Jeugdzorg Nederland dat een groot deel van de jeugdzorgaanbieders in financieel zwaar weer verkeert. Het gaat niet om de minsten: een derde van de grote systeempartijen, die veel en vaak zware zorg leveren, draait verlies. De financiële problemen zijn ook niet nieuw. Vanaf de decentralisatie van de jeugdzorg van het Rijk naar de gemeenten roept de sector al dat de gekorte budgetten onvoldoende zijn. Bestuurder Ruud Stevens van Juvent, jeugdzorgaanbieder in Zeeland, riep deze week op Zorgvisie.nl op om die korting terug te draaien.

Of de gemeenten structureel meer budget voor de jeugdzorg nodig hebben, wordt nog onderzocht. De uitkomst van dit onderzoek moet eind dit jaar bekend worden. Daarop vooruitlopend trekt VWS voor 2022 nog eens 300 miljoen euro uit voor de jeugdhulp. Bij voorjaarsnota 2019 is ook al extra geld uitgetrokken voor de jeugdzorg: 420 miljoen euro voor 2019, 300 miljoen in 2020 en 300 miljoen voor 2021.

Het Rijk compenseert de gemeenten daarnaast voor de directe meerkosten voor jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning als gevolg van de coronacrisis. Daartoe wordt het voorschot van 144 miljoen euro, dat in het voorjaar aan gemeenten is verstrekt, in december opgehoogd tot 170 miljoen. Dit is besloten op basis van het onderzoek naar de meerkosten als gevolg van corona in het sociaal domein, dat in september is afgerond. Blokhuis overweegt de meerkosten voor het sociaal domein ook in 2021 te compenseren.

Reële tarieven

Terwijl gemeenten de afgelopen jaren hebben geklaagd over ontoereikende budgetten, hebben de zorgaanbieders zich beklaagd over de lage tarieven die gemeenten zouden bieden. Ook hiervoor zijn maatregelen in de maak, zo laat de staatssecretaris weten.

‘Gemeenten dienen reële tarieven te betalen’, zo is te lezen in zijn brief. ‘Reëel betekent in eerste instantie dat de tarieven kostendekkend moeten zijn (uitgaande van een goede bedrijfsvoering van een aanbieder). Vanuit maatschappelijk oogpunt betekent reëel ook dat de tarieven geen ruimte bieden tot het maken van exorbitante winsten. Tarieven dienen dus aan te sluiten bij de kostenopbouw van aanbieders. Deze wordt deels bepaald door de grootte van een aanbieder, maar voornamelijk door de soort en zwaarte van de zorg die de aanbieder biedt.’

De bewindslieden werken daarom aan een wetsvoorstel ‘maatschappelijk verantwoord inkopen Jeugdwet en Wmo 2015’. ‘Op basis van dat wetsvoorstel zal een AMvB “reële prijzen Jeugdwet” worden opgesteld. De AMvB, welke we aan het voorbereiden zijn, moet gemeenten helpen om tot een reëel tarief te komen. De grondslag voor deze AMvB is onderdeel van voornoemd wetsvoorstel. De internetconsultatie voor dit wetsvoorstel is inmiddels gesloten en de reacties op de internetconsultatie zijn verwerkt. Het wetsvoorstel zal zo spoedig mogelijk voor advies aan de Raad van State worden voorgelegd.’

Winstuitkering

De jaarverslagenanalyse van Jeugdzorg Nederland liet – naast de penibele financiële positie van sommige partijen – zien dat in de sector ook grote winsten worden behaald. Publiek geld zou daar in de zakken van zorgondernemers verdwijnen. Blokhuis wijst erop dat gemeenten als inkopende partij in hun contractering voorwaarden kunnen opnemen om winsten te beperken of om op z’n minst zicht te hebben op winsten die worden gemaakt. VWS heeft zelf ook onderzoek laten doen naar deze randvoorwaarden. Onderzocht is of het mogelijk is om op een maatschappelijk verantwoorde manier winstuitkering te introduceren. Hieruit bleek dat er nog veel haken en ogen aan winstuitkering in de zorg zitten. Normen stellen kan de bereidheid om te ondernemen en investeren in de zorg verlagen.  

Toch wordt in het concept Wetsvoorstel integere bedrijfsvoering zorgaanbieders (Wibz) de mogelijkheid geïntroduceerd om voorwaarden te stellen aan winstuitkering door hoofd- en onderaannemers in de extramurale zorg, en onderaannemers in de intramurale zorg bekostigd uit de Zvw, Wlz en/of Jeugdwet. ‘De aard van de voorwaarden en het tijdstip van inwerkingtreding kunnen variëren per categorie van zorgaanbieders en worden gekoppeld aan het zich voordoen van bepaalde risico’s en excessen in een sector en de noodzaak die tegen te gaan. Daarnaast zal onderzocht worden of het wenselijk, (juridisch) mogelijk en handhaafbaar is een norm te ontwikkelen voor maatschappelijk maximaal aanvaardbare winstuitkering’, aldus staatsecretaris Blokhuis in de brief aan de Kamer.