Foto: jd-photodesign / stock.adobe.com
Als het gaat om de verplichtingen die uit het coronabeleid vloeien, was in 2020 nog 68 procent onrechtmatig en is dit nu gedaald naar 37 procent. Verder is het het ministerie gelukt om vorig jaar in 98 procent van de gevallen het parlement tijdig in te lichten. In 2020 ging het om circa 50 procent van de gevallen.
Aankoop zelftesten
Kuipers schrijft dat in veel gevallen de haast waarmee gewerkt moest worden ook zorgde voor onzekerheid. Als voorbeeld wordt de aankoop van zelftesten gegeven. Eind januari 2021 adviseerde het OMT om op grote schaal zelftesten in te zetten en dat dit nodig was om het onderwijs weer open te laten gaan. Als het ministerie dit op reguliere wijze had aanbesteed, zou het drie maanden tot zes maanden duren.
Onwenselijk
“Dan had het onderwijs langer gesloten moeten blijven. Gelet op de opgelopen onderwijsachterstanden door het lesgeven op afstand en psychische problemen bij jongeren als gevolg van gebrek aan sociale contacten, werd dit als zeer onwenselijk gezien door het kabinet”, schrijft Kuipers. “Daarom werd besloten om vooruitlopend op de ontheffingen van de zelftesten, inkopen te plaatsen bij de partijen met wie Dienst Testen reeds een raamovereenkomst had voor de levering van professionele antigeentesten. Zo waren er voldoende testen om het onderwijs stapsgewijs te voorzien en het onderwijs op korte termijn open te laten gaan.”
Niet controleerbaar
Deze uitgaven zijn met zogeheten ‘dwingende spoed’ gedaan en om dit mogelijk te maken heeft het ministerie ook een onderbouwing opgesteld, maar uiteindelijk is het niet volledig controleerbaar of het gebruik van dit middel terecht is.
In sommige gevallen mist ook simpelweg documentatie. Zo zorgt het niet op orde hebben van dossiers van coronagerelateerde inkopen in 2021 voor een onzekerheid van 465 miljoen ten aanzien van de verplichtingen. Ook is niet in alle gevallen bij de overeenkomsten waarbij sprake was van een bevoorschotting een bankgarantie gevraagd.
Ernstige tekortkomingen
De Algemene Rekenkamer constateerde over 2020 ernstige tekortkomingen in het financieel beheer bij VWS. Het ministerie heeft daarop een verbeterplan ingezet. Onder meer het aantal medewerkers in een financiële functie werd uitgebreid met twintig, maar VWS erkent dat de tekortkomingen niet in een jaar kunnen worden opgelost. Deels ook vanwege de aanhoudende hectiek en urgentie van de coronabestrijding. Het ministerie van VWS werkt daarom in 2022 aan verdere stappen om haar financieel beheer te verbeteren.
